Τρίτη 29 Νοεμβρίου 2011
G.Agamben:Iustitium η πρώτη μορφή του Κράτους Εκτάκτου Ανάγκης
Ενώ το Homo Sacer γνώρισε τόση δημοσιότητα, τα εξ'ίσου σημαντικά έργα του Agamben Homo Sacer 2 και 3 παραμένουν ασχολίαστα.
Στο HS 2 " The state of exception" αναγνωρίζεται ως η πρώτη μορφή του Κράτους Εκτάκτου Ανάγκης το Ρωμαικό Iustitium ,το οποίο εμπεριέχει ταυτόχρονα την έννοια της άρσης των νομικών εγγυήσεων και του δημόσιου θρήνου.
Στο HS3 "The Kingdom and the Glory" εισάγεται η έννοια της Οικονομικής Θεολογίας
Ακολουθεί ένα πυκνό σημείωμα του GA για το Iustitium
The State of Emergency*
Giorgio Agamben
In his Political Theology (1922), Carl Schmitt (1888-1985) established the essential proximity between the state of emergency and sovereignty. But although his famous definition of the sovereign as "the one who can proclaim a state of emergency" has been commented on many times, we still lack a genuine theory of the state of emergency within public law. For legal theorists as well as legal historians it seems as if the problem would be more of a factual question than an authentic legal question.
The very definition of the term is complex, since it is situated at the limit of law and of politics. According to a widespread conception, the state of emergency would be situated at an "ambiguous and uncertain fringe at the intersection of the legal and the political," and would constitute a "point of disequilibrium between public law and political fact." The task of defining its limits is nevertheless nothing less than urgent. And, indeed, if the exceptional measures that characterize the state of emergency are the result of periods of political crisis, and if they for this very reason must be understood through the terrain of politics rather than through the legal or constitutional terrain, they find themselves in the paradoxical position of legal measures that cannot be understood from a legal point of view, and the state of emergency presents itself as the legal form of that which can have no legal form.
And, furthermore, if the sovereign exception is the original set-up through which law relates to life in order to include it in the very same gesture that suspends its own exercise, then a theory of the state of emergency would be the preliminary condition for an understanding of the bond between the living being and law. To lift the veil that covers this uncertain terrain between, on the one hand, public law and political fact, and on the other, legal order and life, is to grasp the significance of this difference, or presumed difference, between the political and the legal; and between law and life.
Among the elements that render a definition of the state of emergency thorny, we find the relationship it has to civil war, insurrection and the right to resist. And, in fact, since civil war is the opposite of the normal state, it tends to coalesce with the state of emergency, which becomes the immediate response of the State when faced with the gravest kind of internal conflict. In this way, the 20th century has produced a paradoxical phenomenon defined as "legal civil war."
Let us look at the case of Nazi Germany. Just after Hitler came to power (or, to be more precise, just after he was offered power) he proclaimed, on February 28, 1933, the Decree for the Protection of the People and the State. This decree suspends all the articles in the Weimar Constitution maintaining individual liberties. Since this decree was never revoked, we can say that the entire Third Reich from a legal point of view was a twelve year-long state of emergency. And in this sense we can define modern totalitarianism as the institution, by way of a state of emergency, of a legal civil war that permits the elimination not only of political adversaries, but whole categories of the population that resist being integrated into the political system. Thus the intentional creation of a permanent state of emergency has become one of the most important measures of contemporary States, democracies included. And furthermore, it is not necessary that a state of emergency be declared in the technical sense of the term.
At least since Napoleon's decree of December 24, 1811, French doctrine has opposed a "fictitious or political" state of siege in contradistinction to a military state of siege. In this context, English jurisprudence speaks of a "fancied emergency"; Nazi legal theorists spoke unconditionally of an "intentional state of emergency" in order to install the National Socialist State. During the world wars, the recourse to a state of emergency was spread to all the belligerent States. Today, in the face of the continuous progression of something that could be defined as a "global civil war," the state of emergency tends more and more to present itself as the dominant paradigm of government in contemporary politics. Once the state of emergency has become the rule, there is a danger that this transformation of a provisional and exceptional measure into a technique of government will entail the loss of the traditional distinction between different forms of Constitution.
The basic significance of the state of emergency as an original structure through which law incorporates the living being - and, this, by suspending itself - has emerged with full clarity in the military order that the President of the United States issued on November 13, 2001. The issue was to subject non-citizens suspected of terrorist activities to special jurisdiction that would include "indefinite detention" and military tribunals. The U.S. Patriot Act of October 26, 2001, already authorized the Attorney General to detain every alien suspected of endangering national security. Nevertheless, within seven days, this alien had to either be expelled or accused of some crime. What was new in Bush's order was that it radically eradicated the legal status of these individuals, and produced entities that could be neither named nor classified by the Law. Those Talibans captured in Afghanistan are not only excluded from the status as Prisoners of War defined by the Geneva Conventions, they do not correspond to any jurisdiction set by American law: neither prisoners nor accused, they are simply detainees, they are subjected to pure de facto sovereignty/to a detention that is indefinite not only in its temporal sense, but also in its nature, since it is outside of the law and of all forms of legal control. With the detainees at Guantamo Bay, naked life returns to its most extreme indetermination.
The most rigorous attempt to construct a theory of the state of emergency can be found in the work of Carl Schmitt. The essentials of his theory can be found in Dictatorship, as well in Political Theology, published one year later. Because these two books, published in the early 1920s, set a paradigm that is not only contemporary, but may in fact find its true completion only today, it is necessary to give a resume of their fundamental theses.
The objective of both these books is to inscribe the state of emergency into a legal context. Schmitt knows perfectly well that the state of emergency, in as far as it enacts a "suspension of the legal order in its totality," seems to "escape every legal consideration"; but for him the issue is to ensure a relation, no matter of what type, between the state of emergency and the legal order: "The state of emergency is always distinguished from anarchy and chaos and, in the legal sense, there is still order in it, even though it is not a legal order." This articulation is paradoxical, since, that which should be inscribed within the legal realm is essentially exterior to it, corresponding to nothing less than the suspension of the legal order itself. Whatever the nature of the operator of this inscription of the state of emergency into the legal order, Schmitt needs to show that the suspension of law still derives from the legal domain, and not from simple anarchy. In this way, the state of emergency introduces a zone of anomy into the law, which, according to Schmitt, renders possible an effective ordering of reality. Now we understand why the theory of the state of emergency, in Political Theology, can be presented as a doctrine of sovereignty. The sovereign, who can proclaim a state of emergency, is thereby ensured of remaining anchored in the legal order. But precisely because the decision here concerns the annulation of the norm, and consequently, because the state of emergency represents the control of a space that is neither external nor internal, "the sovereign remains exterior to the normally valid legal order, and nevertheless belongs to it, since he is responsible for decision whether the Constitution can be suspended in toto." To be outside and yet belong: such is the topological structure of the state of emergency, and since the being of the sovereign, who decides over the exception, is logically defined by this very structure, he may also be characterized by the oxymoron of an "ecstasy-belonging."
1. In 1990, Jacques Derrida gave a lecture in New York entitled "Force de loi: le fondement mystique de l'autorite." ["Force of Law: the Mystical Foundation of Authority"] The lecture, that in fact consisted of a reading of an essay by Walter Benjamin, "Towards a Critique of Violence," provoked a big debate among philosophers and legal theorists. That no one had proposed an analysis of the seemingly enigmatic formula that gave the lecture its title is not only a sign of the profound chiasm separating philosophical and legal culture, but of the decadence of the latter. The syntagm "Force de loi" refers back to a long tradition of Roman and Medieval Law where it signifies "efficacy, the capacity to oblige," in a general sense. But it was only in the modern era, in the context of the French Revolution, that this expression began designating the supreme value of acts expressed by an assembly representative of the people. In article 6 from the Constitution of 1791, "force de loi" designates the indestructible character of the law, that the sovereign himself can neither abrogate nor modify.
From a technical point of view, it is important to note that in modern as well as ancient doctrine, the syntagm "force de loi" refers not to the law itself, but to the decrees which have, as the expression goes, "force de loi" - decrees that the executive power in certain cases can be authorized to give, and most notably in the case of a state of emergency. The concept of "force de loi," as a technical legal term defines a separation between the efficacy of law and its formal essence, by which the decrees and measures that are not formally laws still acquire its force.
This type of confusion between the acts by an executive power and those by a legislative power is a necessary characteristic of the state of emergency. (The most extreme case being the Nazi regime, where, as Eichmann constantly repeated, "the words of the Fuhrer had the force of law.") And in contemporary democracies, the creation of laws by governmental decrees that are subsequently ratified by Parliament has become a routine practice. Today/the Republic is not parliamentary. It is governmental. But from a technical point of view, what is specific for the state of emergency is not so much the confusion of powers as it is the isolation of the force of law from the law itself. The state of emergency defines a regime of the law within which the norm is valid but cannot be applied (since it has no force), and where acts that do not have the value of law acquire the force of law.
This means, ultimately, that the force of law fluctuates as an indeterminate element that can be claimed both by the authority of the State or by a revolutionary organization. The state of emergency is an anomic space in which what is at stake is a force of law without law. Such a force of law is indeed a mystical element, or rather a fiction by means of which the law attempts to make anomy a part of itself. But how should we understand such a mystical element, one by which the law survives its own effacement and acts as a pure force in the state of emergency?
2. The specific quality of the state of emergency appears clearly if we examine one measure in Roman Law that may be considered as its true archetype, the iustitium.
When the Roman Senate was alerted to a situation that seemed to threaten or compromise the Republic, they pronounced a senatus consultum ultimum, whereby consuls (or their substitutes, and each citizen) were compelled to take all possible measures to assure the security of the State. The senatus consultum implied a decree by which one declared the tumultus, i.e., a state of emergency caused by internal disorder or an insurrection whose consequence was the proclamation of a iustutium.
The term iustitium - construed precisely like solstitium-- literally signifies "to arrest, suspend the ius, the legal order." The Roman grammarians explained the term in the following way: "When the law marks a point of arrest, just as the sun in its solstice."
Consequently, the iustitium was not so much a suspension within the framework of the administration of justice, as a suspension of the law itself. If we would like to grasp the nature and structure of the state of emergency, we first must comprehend the paradoxical status of this legal institution that simply consists in the production of a leg. void, the production of a space entirely deprived by ius. Consider the iustitium mentioned by Cicero in one of his Philippic Discourses. Anthony's army is marching toward Rome, and the consul Cicero addresses the Senate in the following terms: "I judge it necessary to declare tumultus, to proclaim iustitium and to prepare for combat." The usual translation of iustitium as "legal vacancy" here seems quite pointless On the contrary, faced with a dangerous situation, the issue is to abolish the restrictions imposed by the laws on action by the magistrate - i.e., essentially the interdiction against putting a citizen to death without having recourse to popular judgment.
Faced with this anomic space that violently comes to coalesce wit that of the City, both ancient and modern writers seem to oscillate between two contradictory conceptions: either to make iustitium correspond to the idea of a complete anomy within which all power an all legal structures are abolished, or to conceive of it as the very plentitude of law where it coincides with the totality of the real.
Whence the question: what is the nature of the acts committed during iustitium? From the moment they are carried out in a legal void they ought to be considered as pure facts with no legal connotation: The question is important, because we are here contemplating sphere of action that implies above all the license to kill. Thus historians have asked the question of whether a magistrate who kills a citizen during a iustitium can be put on trial for homicide once the iustitium is over. Here we are faced with a type of action which appears t exceed the traditional legal distinction between legislation, execution, and transgression. The magistrate who acts during the iustitium is like an officer during the state of emergency, who neither carries out the law, nor transgresses it, just as little as he is in the process of creating a new law. To use a paradoxical expression, we could say that h is in the process of "un-executing" the law. But what does it meant un-execute the law? How should we conceive of this particular class within the entire range of human actions?
Let us now attempt to develop the results of our genealogical investigation into the iustitium from the perspective of a general theory c the state of emergency.
- The state of emergency is not a dictatorship, but a space devoid of law. In the Roman Constitution, the dictator was a certain type c magistrate who received his power from a law voted on by the people The iustitium, on the contrary, just as the modern state of emergent does not imply the creation of a new magistrate, only the creation of zone of anomy in which all legal determinations find themselves inactivated. In this way, and in spite of the common view, neither Mussolini nor Hitler can be technically defined as dictators. Hitler, in particular, was Chancellor of the Reich, legally appointed by the president What characterizes the Nazi regime, and makes it into such a dangerous model, is that it allowed the Weimar Constitution to exist, while doubling it with a secondary and legally non-formalized structure the could not exist alongside the first without the support of a generalize state of emergency.
- For one reason or another this space devoid of law seems so essential to the legal order itself that the latter makes every possible attempt to assure a relation to the former, as if the law in order to guarantee its functioning would necessarily have to entertain a relation t an anomy.
3. It is precisely in this perspective that we have to read the debate on the state of emergency which pitted Walter Benjamin and Carl Schmitt against each other between 1928 and 1940. The starting point of the discussion is normally located in Benjamin's reading of Political Theology in 1923, and in the many citations from Schmitt's theory of sovereignty that appeared in The Origin of German Tragic Drama. Benjamin's acknowledging of Schmitt's influence on his own thought has always been considered scandalous. Without going into the details of this demonstration, I think it possible to inverse the charge of scandal, in suggesting that Schmitt's theory of sovereignty can be read as the response to Benjamin's critique of violence. What is the problem Benjamin poses in his "Critique of Violence"? For him, the question is how to establish the possibility of a future violence outside of, or beyond the law, a violence which could rupture the dialectic between the violence that poses and the one that conserves the law. Benjamin calls this other violence "pure," "divine," or "revolutionary." That which the law cannot stand, that which it resents as an intolerable menace, is the existence of a violence that would be exterior to it, and this not only because its finalities would be incompatible with the purpose of the legal order, but because of the "simple fact of its exteriority."
Now we understand the sense in which Schmitt's doctrine of sovereignty can be considered as a response to Benjamin's critique. The state of emergency is precisely that space in which Schmitt attempts to comprehend and incorporate into the thesis that there is a pure violence existing outside of the law. For Schmitt, there is no such thing as pure violence, there is no violence absolutely exterior to the nomos, because revolutionary violence, once the state of emergency is established, it always finds itself included in the law. The state of emergency is thus the means invented by Schmitt to respond to Benjamin's thesis that there is a pure violence.
The decisive document in the Benjamin/Schmitt dossier is surely the 8th of the theses on the concept history: "The tradition of the oppressed teaches us that the 'state of emergency' in which we live is not the exception but the rule. We must attain to a conception of history that is in keeping with this insight. Then we shall clearly realize that it is our task to bring about a real state of emergency, and this will improve our position in the struggle against Fascism."
That the state of emergency since then has become the norm does not only signify that its undecidability has reached a point of culmination, but also that it is no longer capable of fulfilling the task assigned to it by Schmitt. According to him, the functioning of the legal order rests in the last instance on an arrangement, the state of emergency, whose aim it is to make the norm applicable by a temporary suspension of its exercise. But if the exception becomes the rule, this arrangement can no longer function and Schmitt's theory of the state of emergency breaks down.
In this perspective, the distinction proposed by Benjamin between - an effective state of emergency and a fictitious state of emergency is essential, although little noticed. It can be found already in Schmitt, who borrowed it from French legal doctrine; but this latter, in line with his critique of the liberal idea of a state governed by law, deems any state of emergency which professes to be governed by law to be fictitious.
Benjamin reformulates the opposition in order to turn it against Schmitt: once the possibility of a state of emergency, in which the exception and the norm are temporally and spatially distinct, has fallen away, what becomes effective is the state of emergency in which we are living, and where we can no longer distinguish the rule. In this case, all fiction of a bond between it and law disappears: there is only a zone of anomy dominated by pure violence with no legal cover.
Now we are in a position to better understand the debate between Schmitt and Benjamin. The dispute occurs in that anomic zone which for Schmitt must maintain its connection to law at all costs, whereas for Benjamin it has to be twisted free and liberated from this relation. What is at issue here is the relation between violence and law, i.e., the status of violence as a cipher for political action. The logomachia over anomy seems to be equally decisive for Western politics as the "battle of the giants around being" that has defined Western metaphysics. To pure being as the ultimate stake of metaphysics, corresponds pure violence as the ultimate stake of the political; to the onto-theological strategy that wants pure being within the net of logos, corresponds the strategy of exception that has to secure the relation between violence and law. It is as if law and logos would need an anomic or "a-logic" zone of suspension in order to found their relation to life.
4. The structural proximity between law and anomy, between pure violence and the state of emergency also has, as is often the case, an inverted figure. Historians, ethnologists, and folklore specialists are well acquainted with anomic festivals, like the Roman Saturnalias, the charivari, and the Medieval carnival, that suspend and invert the legal and social relations defining normal order. Masters pass over into the service of servants, men dress up and behave like animals, bad habits and crimes that would normally be illegal are suddenly authorized. Karl Meuli was the first to emphasize the connection between these anomic festivals and the situations of suspended law that characterize certain archaic penal institutions. Here, as well as in the iustitium, it is possible to kill a man without going to trial, to destroy his house, and take his belongings. Far from reproducing a mythological past, the disorder of the carnival and the tumultuous destruction of the charivari re-actualize a real historical situation of anomy. The ambiguous connection between law and anomy is thus brought to light: the state of emergency is transformed into an unrestrained festival where one displays pure violence in order to enjoy it in full freedom.
5. The Western political system thus seems to be a double apparatus, founded in a dialectic between two heterogeneous and, as it were, antithetical elements; nomos and anomy, legal right and pure violence, the law and the forms of life whose articulation is to be guaranteed by the state of emergency. As long as these elements remain separated, their dialectic works, but when they tend toward a reciprocal indetermination and to a fusion into a unique power with two sides, when the state of emergency becomes the rule, the political system transforms into an apparatus of death. We ask: why does nomos have a constitutive need for anomy? Why does the politics of the West have to measure up to this interior void? What, then, is the substance of the political, if it is essentially assigned to this legal vacuum? As long as we are not able to respond to these questions, we can no more respond to this other question whose echo traverses all of Western political history: what does it mean to act politically?
* This text is an extract from a lecture given at the Centre Roland-Barthes (Universite Paris VII, Denis-Diderot).
Giorgio Agamben is Professor of Philosophy at the University of Verona.
Κυριακή 27 Νοεμβρίου 2011
Η ταπεινωτική ήττα των συμβόλων .
Είδα το Προοδευτική Καλαμάτα και οι οπαδοί των δυο ομάδων είχαν κάτι κοινό: Τον «Κέλτικο Σταυρό», σύμβολο της ρατσιστικής καθαρότητας.
Τα αναρχικά Αλφα εξανίστηκαν. Οι αναρχοφασίστες επεκράτησαν των αναρχοαυτόνομων.
Η Χρυσή Αυγή εγκαταστάθηκε στην Β Πειραιά, και αρχίζει να ηγεμονεύει στον ευαίσθητο χώρο της αδέσποτης οπαδικής πιτσιρικαρίας.
Σάββατο 26 Νοεμβρίου 2011
Σαββατο πρωί στην έρημη Αθήνα
Προχωράς στην είσοδο του Εθνικού Κήπου, και ξαφνικά βρίσκεις μια μπάντα να παίζει μονο για σένα : "Αν θυμηθείς το ονειρο σου"
Σαββατο πρωί στην έρημη Αθήνα.
Παρασκευή 25 Νοεμβρίου 2011
Πέμπτη 24 Νοεμβρίου 2011
Ηλίας Καραβόλιας: Αγορές εναντίον Κυβερνήσεων
Η ομιλία του Η.Καραβόλια εδώ
Ο Ηλίας Καραβόλιας έχει ένα μοναδικό προνόμιο
Μπορεί να κινείται με ευχέρεια τόσο στην περιοχή των Χρηματοοικονομικών ως επαγγελματίας και σύμβουλος όσο και σε θεματολογίες της αριστεράς (κριτική θεωρία, ψυχανάλυση κλπ)
Ενω δημοσιεύει πολλά άρθρα μαλλον από αμέλεια δεν τα συγκεντρώνει
Παρακολούθησα την τελευταία του διάλεξη η οποία ήταν πολυ ενδιαφέρουσα καθώς εμπεριείχε μια οξύτατη εκ των ενδον κριτική του χρηματοπιστωτικού συστήματος με μια πεσισμιστική κατακλείδα για το μέλλον της δημοκρατίας.
Το ιστολόγιο Cognitariato του Ηλία Καραβόλια
Δυστυχώς η παρουσιάση του είναι φτωχή σε σχέση με τον λόγο του και τη συζήτηση που ακολούθησε
Ο Ηλίας Καραβόλιας έχει ένα μοναδικό προνόμιο
Μπορεί να κινείται με ευχέρεια τόσο στην περιοχή των Χρηματοοικονομικών ως επαγγελματίας και σύμβουλος όσο και σε θεματολογίες της αριστεράς (κριτική θεωρία, ψυχανάλυση κλπ)
Ενω δημοσιεύει πολλά άρθρα μαλλον από αμέλεια δεν τα συγκεντρώνει
Παρακολούθησα την τελευταία του διάλεξη η οποία ήταν πολυ ενδιαφέρουσα καθώς εμπεριείχε μια οξύτατη εκ των ενδον κριτική του χρηματοπιστωτικού συστήματος με μια πεσισμιστική κατακλείδα για το μέλλον της δημοκρατίας.
Το ιστολόγιο Cognitariato του Ηλία Καραβόλια
Δυστυχώς η παρουσιάση του είναι φτωχή σε σχέση με τον λόγο του και τη συζήτηση που ακολούθησε
Τρίτη 22 Νοεμβρίου 2011
Αναδημοσίευση:Γλομπινγκ :Μας πουλάνε το σχοινί (που θα τους κρεμμάσουμε), ή...
Αρχική δημοσίευση εδώΕίναι να απορεί κανείς, με όλο αυτόν τον κουρνιαχτό που έχει σηκωθεί από τους «εταίρους» μας, για την τζίφρα του Σαμαρά. Αν τα κίνητρα τους δεν έχουν σχέση με «δόγματα του σοκ» και άλλα τέτοια παρεμφερή, είναι πραγματικά δυσνόητα. Ο κακομοίρης ο Αντωνάκης, και χειροπόδαρα ψήφισε όπου χρειάστηκε όλα τα μέτρα του μνημόνιου, και 200 επιστολές μνημονιακής «νομιμοφροσύνης» τους έχει στείλει, μέχρι και τον κομπάρσο του Παπαδήμου δέχτηκε να κάνει, ενώ πήγαινε φουλ για δική του κυβέρνηση. Ο άνθρωπος έχει αυτοακρωτηριαστεί πολιτικά για πάρτη τους, και αυτοί του ζητάνε και χαρακίρι!
(βλέπε απολαυστικό σχολιασμό του Τράγκα εδώ)
Το πρώτο (κατ’εμέ) εκ πρώτης όψης ακατανόητο, είναι το γιατί να ζητάνε από τον Αντωνάκη κάτι τέτοιο. Να του ζητάνε να υπογράψει ένα χαρτί δηλαδή, το οποίο δεν τον δεσμεύει για τίποτε! Τι θα του έκαναν δηλαδή, εάν αποφάσιζε να μην «τιμήσει» την υπογραφή του, ντα θα τον έκαναν; Και τι επίπτωση θα μπορούσε να έχει αυτό στους σχεδιασμούς τους, την στιγμή που το ΠΑΣΟΚ, μπορεί από μόνο του (σε συνεργασία με το ΛΆΟΣ, δε το συζητάμε καν) να περάσει, κυριολεκτικά ό,τι νόμο θέλει από την βουλή;
Το βασικό δηλαδή ερώτημα είναι:
Γιατί θέλουν να στερήσουν από τον Αντωνάκη την δυνατότητα, να το παίξει αντιπολίτευση (εκ του ασφαλούς), και να κρατήσει έτσι ένα μέρος του κόσμου εγκλωβισμένο στον δικομματισμό; Μα καλά, χαζοί είναι; Εχουν αποφασίσει να «κάψουν» και την ΝΔ;
Και δεν βλέπουν την προφανή «παρενέργεια» από την πολιτική απαξίωση του «μαύρου μετώπου», στο σύνολο του; Ο Καρατζαφύρερ την βλέπει πάντως...
Η «παρενέργεια» λοιπόν, είναι να διχαστεί η Ελλάδα σε «μνημονιακές» και «αντιμνημονιακές» (αφού ούτε ο ΣΥΝ πάτησε την πεπονόφλουδα της συμμετοχής στην κυβέρνηση του «εθνικού μετώπου») πολιτικές δυνάμεις, που την μία πλευρά θα την εκπροσωπούν εξ ολοκλήρου οι (κατά πολύ ενδυναμωμένες πλέον) δυνάμεις της «αριστεράς», εξαφανίζοντας από τον πολιτικό χάρτη τον σταθεροποιητικό παράγοντα του συστήματος, «κέντρο». Είχαμε γράψει και παλιότερα πάνω σε αυτό, εδώ.
Είναι όμως στην πραγματικότητα η επαπειλούμενη πόλωση της ελληνικής κοινωνίας, παρενέργεια, ή μήπως τελικά είναι το (για αυτούς) ζητούμενο;
Νομίζω πως είναι το δεύτερο. Οι πολιτικές δρομολογήσεις τους, κινούνται πλέον στην λογική της μικρότερης δυνατής απώλειας. Βάση αυτού, εάν η «αντιμνημονιακή» τάση των Ελλήνων, που καταγράφοταν σε ποσοστά του μεγέθους του 90% το καλοκαίρι, μειωθεί σε ένα εκλογικά καταγεγραμμένο έστω και 30% (ΚΚΕ+ΣΥΝ), στην χειρότερη για αυτούς περίπτωση, η επιτυχία είναι προφανής.
Βέβαια σε αυτήν την περίπτωση θα έχει δυναμώσει πολύ ο ταξικός πόλος του «Σταλινικού» ΚΚΕ, που λέει και ο Καρατζαφύρερ. Διαβλέπουμε όμως δεύτερα και τρίτα πλάνα και για αυτήν την περίπτωση.
Από την μία δεν μπορούμε να παραβλέψουμε τον λυσσαλέο αντικομουνισμό ο οποίος διαπέρασε το «κίνημα των πλατειών» και ο οποίος δεν μπορεί παρά να είναι ανασχετικός παράγοντας για την συσπείρωση «αντιμνημονιακού κόσμου» γύρω από τον ταξικό πόλο. Αλλά και αυτό, εάν δεν αποδειχτεί και τόσο αποτελεσματικό, υπάρχει και τρίτο πλάνο.
Αυτό του ιδεολογικού-πρακτικού ευνουχισμού του ΚΚ* μέσω σχημάτων τύπου «ενωμένης αριστεράς».
Δεν θεωρώ τυχαίο τον πόνο που πήρε τα αστικά ΜΜΕ για την «διασπασμένη» αριστερά που δεν μπορεί να διεκδικήσει την ...εξουσία. Μάλιστα τελευταία, τα σχετικά σχόλια διανθίζονται και από την παρατήρηση πως ο εκλογικός νόμος προβλέπει για το πρώτο κόμμα (που θεωρητικά θα μπορούσε να είναι μία σύμπραξη ΚΚΕ-ΣΥΝ) και ένα μπόνους 50 εδρών στο κοινοβούλιο. Αρα, μας λένε μέχρι αυτοδύναμη κυβέρνηση κάνουν! Το γεγονός πως ο εν ισχύ εκλογικός νόμος εξαιρεί από το μπόνους των +50 εδρών τους συνασπισμούς κομμάτων, και αυτό δεν έχει επισημανθεί από κανέναν στις σχετικές συζητήσεις, επιτείνει τις υποψίες για την πίεση που επιχειρείται να ασκηθεί στο ΚΚΕ και τον κόσμο του, σε μία τέτοια κατεύθυνση. Παράλληλα με αυτά όμως έχουμε και άλλες «περιφεριακές» κινήσεις προς αυτό. Χαρακτηριστική η πρόσκληση που στάλθηκε σε red blogs, και στην οποία απαντάει ο «κόκκινος άνεμος».
Επίλογος:
Πολλά, παράλληλα και αλληλοβοηθούμενα λοιπόν, τα πολιτικά σχέδια των αστικών επιτελείων για το άμεσο επόμενο χρονικό διάστημα.
Οι αναλύσεις του τύπου «κυβερνάνε οι τραπεζίτες που δεν σκαμπάζουν από πολιτική», άρα και κάνουν βλακείες, οδηγούν στην υποτίμηση του αντίπαλου, και εμμέσως τον βοηθάνε στην πραγματοποίηση των σχεδίων του.
Το νου μας!
*Ολοι οι πολιτικοί σχηματισμοί αναγκαστικά, κινούνται στην βάση της πιο δεξιάς οπορτουνιστικής παρέκκλισης που έχουν στους κόλπους τους. Είναι λογικό:
Εάν ο Α θέλει να προχωρήσει 100, ο Β 50, και Γ 20 μέτρα, τότε όλοι μαζί μόνο μέχρι τα 20 μέτρα μπορούν να βαδίσουν ενωμένοι....
Υ.Γ. Τα video είναι από το βαθύ κόκκινο
(βλέπε απολαυστικό σχολιασμό του Τράγκα εδώ)
Το πρώτο (κατ’εμέ) εκ πρώτης όψης ακατανόητο, είναι το γιατί να ζητάνε από τον Αντωνάκη κάτι τέτοιο. Να του ζητάνε να υπογράψει ένα χαρτί δηλαδή, το οποίο δεν τον δεσμεύει για τίποτε! Τι θα του έκαναν δηλαδή, εάν αποφάσιζε να μην «τιμήσει» την υπογραφή του, ντα θα τον έκαναν; Και τι επίπτωση θα μπορούσε να έχει αυτό στους σχεδιασμούς τους, την στιγμή που το ΠΑΣΟΚ, μπορεί από μόνο του (σε συνεργασία με το ΛΆΟΣ, δε το συζητάμε καν) να περάσει, κυριολεκτικά ό,τι νόμο θέλει από την βουλή;
Το βασικό δηλαδή ερώτημα είναι:
Γιατί θέλουν να στερήσουν από τον Αντωνάκη την δυνατότητα, να το παίξει αντιπολίτευση (εκ του ασφαλούς), και να κρατήσει έτσι ένα μέρος του κόσμου εγκλωβισμένο στον δικομματισμό; Μα καλά, χαζοί είναι; Εχουν αποφασίσει να «κάψουν» και την ΝΔ;
Και δεν βλέπουν την προφανή «παρενέργεια» από την πολιτική απαξίωση του «μαύρου μετώπου», στο σύνολο του; Ο Καρατζαφύρερ την βλέπει πάντως...
Η «παρενέργεια» λοιπόν, είναι να διχαστεί η Ελλάδα σε «μνημονιακές» και «αντιμνημονιακές» (αφού ούτε ο ΣΥΝ πάτησε την πεπονόφλουδα της συμμετοχής στην κυβέρνηση του «εθνικού μετώπου») πολιτικές δυνάμεις, που την μία πλευρά θα την εκπροσωπούν εξ ολοκλήρου οι (κατά πολύ ενδυναμωμένες πλέον) δυνάμεις της «αριστεράς», εξαφανίζοντας από τον πολιτικό χάρτη τον σταθεροποιητικό παράγοντα του συστήματος, «κέντρο». Είχαμε γράψει και παλιότερα πάνω σε αυτό, εδώ.
Είναι όμως στην πραγματικότητα η επαπειλούμενη πόλωση της ελληνικής κοινωνίας, παρενέργεια, ή μήπως τελικά είναι το (για αυτούς) ζητούμενο;
Νομίζω πως είναι το δεύτερο. Οι πολιτικές δρομολογήσεις τους, κινούνται πλέον στην λογική της μικρότερης δυνατής απώλειας. Βάση αυτού, εάν η «αντιμνημονιακή» τάση των Ελλήνων, που καταγράφοταν σε ποσοστά του μεγέθους του 90% το καλοκαίρι, μειωθεί σε ένα εκλογικά καταγεγραμμένο έστω και 30% (ΚΚΕ+ΣΥΝ), στην χειρότερη για αυτούς περίπτωση, η επιτυχία είναι προφανής.
Βέβαια σε αυτήν την περίπτωση θα έχει δυναμώσει πολύ ο ταξικός πόλος του «Σταλινικού» ΚΚΕ, που λέει και ο Καρατζαφύρερ. Διαβλέπουμε όμως δεύτερα και τρίτα πλάνα και για αυτήν την περίπτωση.
Από την μία δεν μπορούμε να παραβλέψουμε τον λυσσαλέο αντικομουνισμό ο οποίος διαπέρασε το «κίνημα των πλατειών» και ο οποίος δεν μπορεί παρά να είναι ανασχετικός παράγοντας για την συσπείρωση «αντιμνημονιακού κόσμου» γύρω από τον ταξικό πόλο. Αλλά και αυτό, εάν δεν αποδειχτεί και τόσο αποτελεσματικό, υπάρχει και τρίτο πλάνο.
Αυτό του ιδεολογικού-πρακτικού ευνουχισμού του ΚΚ* μέσω σχημάτων τύπου «ενωμένης αριστεράς».
Δεν θεωρώ τυχαίο τον πόνο που πήρε τα αστικά ΜΜΕ για την «διασπασμένη» αριστερά που δεν μπορεί να διεκδικήσει την ...εξουσία. Μάλιστα τελευταία, τα σχετικά σχόλια διανθίζονται και από την παρατήρηση πως ο εκλογικός νόμος προβλέπει για το πρώτο κόμμα (που θεωρητικά θα μπορούσε να είναι μία σύμπραξη ΚΚΕ-ΣΥΝ) και ένα μπόνους 50 εδρών στο κοινοβούλιο. Αρα, μας λένε μέχρι αυτοδύναμη κυβέρνηση κάνουν! Το γεγονός πως ο εν ισχύ εκλογικός νόμος εξαιρεί από το μπόνους των +50 εδρών τους συνασπισμούς κομμάτων, και αυτό δεν έχει επισημανθεί από κανέναν στις σχετικές συζητήσεις, επιτείνει τις υποψίες για την πίεση που επιχειρείται να ασκηθεί στο ΚΚΕ και τον κόσμο του, σε μία τέτοια κατεύθυνση. Παράλληλα με αυτά όμως έχουμε και άλλες «περιφεριακές» κινήσεις προς αυτό. Χαρακτηριστική η πρόσκληση που στάλθηκε σε red blogs, και στην οποία απαντάει ο «κόκκινος άνεμος».
Επίλογος:
Πολλά, παράλληλα και αλληλοβοηθούμενα λοιπόν, τα πολιτικά σχέδια των αστικών επιτελείων για το άμεσο επόμενο χρονικό διάστημα.
Οι αναλύσεις του τύπου «κυβερνάνε οι τραπεζίτες που δεν σκαμπάζουν από πολιτική», άρα και κάνουν βλακείες, οδηγούν στην υποτίμηση του αντίπαλου, και εμμέσως τον βοηθάνε στην πραγματοποίηση των σχεδίων του.
Το νου μας!
*Ολοι οι πολιτικοί σχηματισμοί αναγκαστικά, κινούνται στην βάση της πιο δεξιάς οπορτουνιστικής παρέκκλισης που έχουν στους κόλπους τους. Είναι λογικό:
Εάν ο Α θέλει να προχωρήσει 100, ο Β 50, και Γ 20 μέτρα, τότε όλοι μαζί μόνο μέχρι τα 20 μέτρα μπορούν να βαδίσουν ενωμένοι....
Υ.Γ. Τα video είναι από το βαθύ κόκκινο
Σάββατο 19 Νοεμβρίου 2011
Ιστόλογικά Κοσμήματα:Καινο-Τοπιο
ΜΙΚΡΟΣ ΝΑΥΤΙΛΟΣ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ
Είσοδος
ΚΑΠΟΤΕ ΔΕΝ
είναι παρά μια λάμψη πίσω απ' τα βουνά
-κει κατά το μέρος του πελάγου. Κάποτε πάλι ένας αέρας δυνατός
που άξαφνα σταματάει όξω απ' τα λιμάνια. Κι όσοι νογούν, το μάτι
τους βουρκώνει
Χρυσέ ζωής αέρα γιατί δε φτάνεις ως εμάς;
Κανένας δεν ακούει, κανένας. Όλοι τους πάνε κρατώντας ένα
εικόνισμα και πάνω του η φωτιά. Κι ούτε μια μέρα, μια στιγμή στον τόπο
αυτόν που να μη γίνεται άδικο και φονικό κανένα
Γιατί δε φτάνεις ως εμάς;
Είπα θα φύγω. Τώρα. Μ' ό,τι να' ναι: το σάκο μου τον ταξιδιωτικό
στον ώμο• στην τσέπη μου έναν Οδηγό• τη φωτογραφική μου μηχανή
στο χέρι. Βαθιά στο χώμα και βαθιά στο σώμα μου θα πάω να βρω
ποιος είμαι. Τι δίνω, τι μου δίνουν, και περισσεύει το άδικο
Χρυσέ ζωής αέρα...
...
ΜΥΡΙΣΑΙ ΤΟ ΑΡΙΣΤΟΝ [Ι-VΙΙ]
Ι
Μια μέρα τη ζωή που 'χασα την ξαναβρήκα στα μάτια ενός νέου μοσχαριού
που με κοίταζε μ' αφοσίωση. Κατάλαβα πως δεν είχα γεννηθεί
στην τύχη. Βάλθηκα να σκαλίζω τις μέρες μου, να τις φέρνω
άνω κάτω, να ψάχνω. Ζητούσα να ψαύσω την ύλη των αισθημάτων.
.Ν' αποκαταστήσω, από τις νύξεις που έβρισκα διάσπαρτες μέσα
στον κόσμο αυτόν, μιαν αθωότητα τόσο ισχυρή που να ξεπλένει
τα αίματα -το άδικο- και να εξαναγκάζει τους ανθρώπους να μου
αρέσουν.
…
XXVII
Άργησα πολύ να καταλάβω τι σημαίνει ταπεινοσύνη και φταίνε αυτοί
που μου μάθανε να την τοποθετώ στον άλλο πόλο της υπερηφάνειας.
Πρέπει να εξημερώσεις την ιδέα της ύπαρξης μέσα σου για να
την καταλάβεις.
Μια μέρα που ένιωθα να μ' έχουν εγκαταλείψει όλα και μια μεγάλη
θλίψη να πέφτει αργά στην ψυχή μου, τράβηξα, κει που περπατούσα
μες στα χωράφια χωρίς σωτηρία, ένα κλωνάρι άγνωστου θάμνου.
Το 'κοψα και το 'φερα στο απάνω χείλι μου. Ευθύς αμέσως κατάλαβα
ότι ο άνθρωπος είναι αθώος. Το διάβασα σ' αυτή τη στυφή από αλήθεια
ευωδιά τόσο έντονα που πήρα να προχωρώ το δρόμο της μ' ελαφρύ
βήμα και καρδιά ιεραποστόλου. Ώσπου, σε μεγάλο βάθος, μου
έγινε συνείδηση πια ότι όλες οι θρησκείες λέγανε ψέματα.
Ναι, ο Παράδεισος δεν ήταν μια νοσταλγία. Ούτε, πολύ περισσότερο,
μια ανταμοιβή. Ήταν ένα δικαίωμα.
XXVIII
Χιλιάδες χρόνους περπατάμε. Λέμε τον ουρανό «ουρανό» και τη θάλασσα
«θάλασσα». Θ' αλλάξουν όλα μια μέρα κι εμείς μαζί τους
θ' αλλάξουμε, αλλά η φύση μας ανεπανόρθωτα θα 'ναι χαραγμένη πάνω
στη γεωμετρία που καταφρονέσαμε στον Πλάτωνα. Και μέσ' απ'
αυτήν, όταν σκύβουμε όπως σκύβουμε καμιά φορά πάνω στα νερά του
νησιού μας, θα βρίσκουμε τους ίδιους καστανούς λόφους, όρμους και
κάβους, τους ίδιους ανεμόμυλους και τις ίδιες ερημοκλησιές, τα σπιτάκια
που ακουμπάνε το 'να στ' άλλο, και τ' αμπέλια που κοιμούνται
σαν μικρά παιδιά, τους τρούλους και τους περιστεριώνες.
Δε θέλω να πω αυτά τα ίδια. Θέλω να πω τις ίδιες φυσικές και αυθόρμητες
κινήσεις της ψυχής που γεννούν και διατάσσουν προς ορισμένη
κατεύθυνση την ύλη• τις ίδιες αναπάλσεις, τις ίδιες ανατάσεις
προς το βαθύτερο νόημα ενός ταπεινού Παραδείσου, που είναι ο
αληθινός μας εαυτός, το δίκιο μας, η ελευθερία μας, ο δεύτερος και
πραγματικός ηθικός μας ήλιος.
Έξοδος
ΑΛΛ' ΑΚΑΤΑΝΟΗΤΑ ΔΕΝ
ακούει κανένας. Πάει ψηλά
ολοένα καιούμενο του Παραδείσου το πουλί. Κι όλες οι Παναγίες οι
ασημένιες, τίποτε. Αλλού γυρίστηκε η φωνή και αθαυματούργητα
έμειναν τα μάτια.
Έρμα 'ν' τα μάτια
Ένας κι εγώ στους χιλιάδες ανάμεσα φονιάδες πάω τους αθώους κι
ανίσχυρους. Τυλίγομαι το αρχαίο ρούχο και τα πέτρινα πάλι κατεβαίνω
σκαλοπάτια καλώντας και ξορκίζοντας
Έρμα 'ν' τα μάτια, που καλείς
Αιώνες τώρα πάνω από τα γαλάζια ηφαίστεια. Μακριά στο σώμα και
μακριά στο χώμα που πατώ πήγα να βρω ποιος είμαι. Τις μικρές ευτυχίες
και τ' αδόκητα συναπαντήματα θησαύρισα, και να με: ανήμπορος
να μάθω τι δίνω, τι μου δίνουν και περισσεύει το άδικο
Χρυσέ ζωής αέρα
Το καινο-τοπιο ΕΔΩ
Πέμπτη 17 Νοεμβρίου 2011
Για την Πολιτική (πηγή Arguments)
πηγή :Arguments
Το μεγάλο χάσμα ανάμεσα σε αυτό που εμείς βλέπουμε ως πολιτική και σε αυτό που εντέλει έχει καταλήξει να κουβαλά ως νόημα η συγκεκριμένη λέξη, μας οδηγεί στην ανάγκη να αναπτύξουμε τη δική μας οπτική που βρίσκεται σε αντίθεση με την τρέχουσα πλειοψηφική οπτική· αυτό, με σκοπό να επιτύχουμε μια κάποια σαφήνεια και να αποφύγουμε τη χρήση μιας «αποστηματικής» και ξένης προς την κοινωνία ιδιόγλωσσας. Θα προσπαθήσουμε να αναπτύξουμε τις σκέψεις μας παίρνοντας ερεθίσματα από την, ίσως, κεντρικότερη έννοια που συνοδεύει ή περιγράφει καλύτερα, έστω και στείρα σχηματικά, τη λέξη πολιτική στις μέρες μας, την έννοια της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και, κυρίως, την τωρινή της κατάσταση.
Σε γενικές γραμμές, η κοινοβουλευτική δημοκρατία γεννήθηκε μέσα από τις μεγάλες αλλαγές στη Δύση από τον 17ο αιώνα και μετά (Διαφωτισμός, Αστικές Επαναστάσεις), και μέσα από μια μακροχρόνια πορεία κατά την οποία εμπλουτίστηκε και άλλαξε πολλές φορές μορφή και περιεχόμενο διαμορφούμενη από τις αλλαγές στη σκέψη, από την ενεργό δράση και τους αγώνες των πολιτών της (αμφισβήτηση των μεγάλων αληθειών και γενικότερα το πνεύμα του Διαφωτισμού, μεγάλα πολιτικά και επαναστατικά οράματα, αργότερα συνδικαλισμός, κινήματα δικαιωμάτων κ.λπ.) όπως και από τις εμπειρίες των διολισθήσεων και των εγκλημάτων στα οποία υπέπεσαν οι λαοί και οι κυβερνήσεις της Δύσης (αποικίες, πόλεμοι, ολοκληρωτισμοί, ωμές εξωτερικές επεμβάσεις, εσωτερικές ανισότητες και αποκλεισμοί κ.λπ.), κατάφερε να επιβιώσει και να λειτουργήσει, φτάνοντας μάλιστα στο δεύτερο μισό του περασμένου αιώνα, ίσως στην κορυφή τις εξέλιξής της, να απολαμβάνει και να προσφέρει ένα πλαίσιο σχετικής πολιτικής σταθερότητας, αυξημένης και ομαλής συμμετοχής των πολιτών στα κοινά, εξασφάλισης κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων για τη μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού και πρωτοφανούς επιπέδου υλικής ευμάρειας. Οι σαρωτικές κοινωνικές εξελίξεις των τελευταίων λίγων δεκαετιών, όμως, δε θα μπορούσαν παρά να ανατροφοδοτήσουν και να επηρεάσουν με τη σειρά τους και τη λειτουργία και την πορεία αυτής της μέχρι τότε θεσμισμένης πολιτικής, της οποίας εν μέρει ήταν αποτελέσματα, όπως αυτή είχε φτάσει να λειτουργεί. Η στροφή των πολιτών στην ενασχόληση με την αυστηρά ιδιωτική τους σφαίρα, η πλήρωση αυτής αποκλειστικά από τα προϊόντα και την εμπειρία του καταναλωτισμού, η κατάρρευση των συλλογικών στόχων και οραμάτων, η έλλειψη ενδιαφέροντος για τα κοινά, η εγκατάλειψη των αξιών ή η αντικατάστασή τους από ψευτο-αξίες1, ο ατομικισμός και εντέλει ο κυνισμός, δημιούργησαν καινούργιες απαιτήσεις και συνθήκες για την πολιτική και μια τελείως διαφορετική οπτική και θέση για αυτήν.
Πλέον, ο άτυπος ρόλος της συλλογικής εξουσίας, οι απαιτήσεις από αυτήν, η γενικότερη τοποθέτησή της μέσα στο κοινωνικό-ιστορικό, έχουν μετουσιωθεί και βαλτώσει σε μια πρωτοφανή κατάσταση ετερονομίας2 και α-στοχαστικής αυτό-βεβαίωσης, οι οποίες οδηγούν την πολιτική, όχι σε μια παγίωση στην τωρινή μετριότητα (με τα θετικά και τα αρνητικά της), αλλά σε μια σταδιακή παρακμή με αβέβαιη κατάληξη. Τομείς πού άλλοτε ήταν πεδία έντονων διαβουλεύσεων και διεκδικήσεων, αιτήματα που ερχόντουσαν να αμφισβητήσουν τα αυτονόητα, ρωγμές στη σκέψη και τον κυρίαρχο λόγο, έχουν αντικατασταθεί από βαριές και βάρβαρες βεβαιότητες: το ερώτημα «τι πολιτικό σύστημα θέλουμε;» έχει σχεδόν σιγήσει, μιας και τα μειονεκτήματα και οι ανεπάρκειες της κοινοβουλευτικής αντιπροσώπευσης, δε συγκινούν αρκετά τους πολίτες, σίγουρα όχι τόσο για να δραστηριοποιηθούν ώστε να την αμφισβητήσουν ή να τη βελτιώσουν. Το ερώτημα «τι θέλουμε από την πολιτική;» δεν ακούγεται σχεδόν ποτέ, μιας και σαν μοναδική, αυτονόητη και αυτονόητα μοναδική απάντηση προσφέρεται μόνο το πλέγμα των επιλογών προς την ανάπτυξη της τεχνο-οικονομικής σφαίρας (είτε «δεξιάς» είτε «αριστερής» προελεύσεως), η οποία ανάπτυξη στέκει σαν μυθική υπόσχεση που συγκινεί κράτη και πολίτες, που συλλογικά ή κατά μόνας φαντασιώνονται περισσότερα υλικά αγαθά, κινητοποιούμενοι στη ζωή τους-και άρα και προς την πολιτική- μόνο από αυτά, δείχνοντας ελάχιστη μέριμνα για όλες τις άλλες όψεις της κοινωνίας και της ζωής. Βέβαια, προϋπόθεση για να αρθρωθούν τέτοιου είδους ερωτήματα, αποτελεί ο ανθρωπολογικός τύπος ο οποίος θα τα εκφράσει και θα κινητοποιηθεί από αυτά, ένας τύπος ανθρώπου που η σημερινή κοινωνία, οι σημερινοί άνθρωποι, φαίνονται απρόθυμοι να επιδιώξουν να διαμορφώσουν ή να γίνουν, απορροφημένοι καθώς είναι και απολαμβάνοντας -μέσα στην βεβαιότητα της «ορθολογικότητας» των προσωπικών τους επιδιώξεων και αναζητήσεων- το παιχνίδι της κατανάλωσης και σχεδόν τίποτα έξω από αυτό. Έτσι, η «επίσημη» πολιτική έχει καταντήσει ένα άκομψο πεδίο διαχείρισης της οικονομικής κατάστασης, κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσιν των πολιτών που τη δημιουργούν.
Τα μεγάλα κόμματα εξουσίας του «κέντρου», έχοντας επαναπαυτεί στην επαρκή3 προσχηματική επίκληση του αόριστου καθήκοντος της «ορθολογικής διαχείρισης» της κάθε χώρας, έχοντας αναλάβει τον ρόλο των «εξειδικευμένων διαχειριστών» του μόνου και εξαιρετικά πολύπλοκου ζητήματος που απέμεινε να είναι η πολιτική, δηλαδή της οικονομίας, μετατρέπονται σε αποκομμένα κέντρα εξουσίας που αποτελούνται απλώς από οικονομικούς τεχνοκράτες, από μονοδιάστατους σαμάνους που επαναλαμβάνουν μονότονα τους μύθους της «ανάπτυξης» και της «ελευθερίας της αγοράς», από τους οποίους δε ζητείται τίποτε άλλο πέρα από την εξασφάλιση των συνθηκών για ανεμπόδιστη ενασχόληση με την αύξηση του εισοδήματος και τον καταναλωτισμό, ασχέτως αν στα χέρια τους αφήνουμε, θέλοντας και μη, όλες τις άλλες υποθέσεις. Μέσα σε αυτήν την «πολιτική» κατάσταση, όσο παραμερίζονται στο περιθώριο τα αιτήματα και οι διεκδικήσεις για περισσότερη δικαιοσύνη, περισσότερη συμμετοχή, περισσότερη δημοκρατία, περισσότερη ισότητα, όλα δηλαδή τα αιτήματα και οι διεκδικήσεις που μέχρι τώρα συνέβαλαν στη δημιουργία του φιλελεύθερου και σχετικά δημοκρατικού πλαισίου λειτουργίας των κοινοβουλευτικών δημοκρατιών, όσο η πολιτική (ζητάμε να) περιορίζεται στην οικονομία, τόσο οι ανεπάρκειες, οι αντιφάσεις και οι αδικίες του πολιτικού/κοινωνικού μας συστήματος έρχονται στην επιφάνεια εντεινόμενες και θέτουν σε κίνδυνο τη σπουδαία πολιτική μας κληρονομιά· και φυσικά χωρίς να αφήνουν ούτε στα οικονομίστικα αιτήματα καμία σοβαρή πιθανότητα εκπλήρωσης.
Φαινομενικά αιρετικά και φαινομενικά εναλλακτικά προσεγγίζουν την κατάσταση αυτή οι κληρονόμοι της πάλαι ποτέ «ριζοσπαστικής» και πάλαι ποτέ «ανθρωποκεντρικής» αριστεράς. Ως συνεχιστές αυτής της παράδοσης, ορθώς εντοπίζουν κάποιες από τις πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές αδικίες της σύγχρονης κατάστασης, αφήνοντας μέσα από τους κόλπους του χώρου αυτού να ακούγονται οι λιγοστές φωνές που έχουν απομείνει να ασκούν κριτική μέσα από ένα πρίσμα ολικό, ζητώντας ουσιαστικές αλλαγές. Όμως συνολικά, η τελική κυριαρχία και σε αυτόν τον χώρο της οικονομίστικης ιδεολογίας, η προσήλωση σε μια μυθολογία που θέλει την κοινωνία να βασίζεται σε «πρωτοποριακές» ομάδες για να αλλάξει4 , η υιοθέτηση χοντροκομμένων, απλουστευτικών σχημάτων και θεωριών εξήγησης του κόσμου5 , εντέλει η ανικανότητα της αριστεράς να (ξανά)ασχοληθεί με τον άνθρωπο και να τον ξαναφέρει στο επίκεντρο αντιμετωπίζοντας τον στην πολυπλοκότητά του και όχι σαν απλό οικονομικό υποκείμενο, την καθιστούν μια πολιτικά και κοινωνικά στείρα δύναμη, που παρασιτεί ιδεολογικά και μηρυκάζει τις πλέον καταστροφικές κοινοτοπίες της σύγχρονης καπιταλιστικής νοοτροπίας της κοινωνίας (παραγωγισμός, οικονομικοκεντρισμός, «ορθολογισμός», τεχνο-επιστημονική ανάπτυξη, ανάθεση των εξουσιών στους ειδικούς κ.λπ.).
Ειδικά στην Ελλάδα, η απροθυμία της να ενσωματώσει στοιχεία από τις ιδέες και την κουλτούρα του πολιτικού φιλελευθερισμού και της ελευθεριακής παράδοσης, η αγνόηση ως δευτερευόντων στην καλύτερη περίπτωση, μέχρι και η εχθρική αντιμετώπιση κάποιων σοβαρών ζητημάτων6 , η προφανής αδιαφορία της για την εκφορά ρεαλιστικών εναλλακτικών προτάσεων που να θίγουν τον πυρήνα των φαντασιακών σημασιών7 της κοινωνίας, ο λαϊκισμός και η επιμονή της να μην καταλογίζει καμία ευθύνη στο «λαό»8 , με ταυτόχρονη δαιμονοποίηση καθενός που βρίσκεται έξω από το πλαίσιο της δικιάς της σκέψης, αποκαλύπτουν την αριστερά ως μια δύναμη αποφασισμένων επαναστατών-ζηλωτών, οι οποίοι, αποκλεισμένοι στο περιθώριο της πραγματικότητας, περιμένουν την μέρα της Επανάστασης για να ασχοληθούν, ελπίζουμε όχι με τον ζήλο των προκατόχων τους, με την κοπτοραπτική αλλαγή της κοινωνίας· εικόνα που μπορεί να ικανοποιεί τους ίδιους, αλλά που σίγουρα δυσαρεστεί κάθε προοδευτικό άνθρωπο με όραμα και ελπίδες για μια δημοκρατική και ανθρωποκεντρική μεταστροφή της πολιτικής και της κοινωνίας. Από την πλευρά μας, ενώ συμμεριζόμαστε τις απόψεις που εντοπίζουν τα προβλήματα της σύγχρονης κοινωνικό-πολιτικής οργάνωσης («κρίση θεσμών») και κυρίως την εμφανώς προβληματική κατάσταση σε όλες τις άλλες όψεις της κοινωνικής-ανθρωπολογικής κατάστασης (κρίση αξιών, κρίση ανθρωπίνων σχέσεων, κενό νοήματος, κ.λπ.), αρνούμαστε να κατανοήσουμε τα πρώτα, τα προβλήματα που όντως υπάρχουν στη δομή και το περιεχόμενο των θεσμών, σαν αίτια όλων των υπολοίπων. Κάθε τέτοια σκέψη είναι από τη ρίζα της προβληματική και καταδικασμένη να οδηγήσει σε λογικές «πρωτοπορίας», σε συλλογισμούς που θέλουν τους ανθρώπους πειθήνιους και άκριτους ακόλουθους αυτών των λίγων που, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, υποτίθεται ότι αναλαμβάνουν ή θα αναλάβουν την οργάνωση και την αναδιάρθρωση του «συστήματος».
Για εμάς, οι θεσμοί, είτε πολιτικοί είτε με την ευρύτερη έννοια, θεμελιώνονται σε και διαμορφώνονται από τις φαντασιακές σημασίες που δημιουργεί ή αποδέχεται η κάθε κοινωνία, από τον τρόπο που η ίδια συλλαμβάνει και νοηματοδοτεί τον κόσμο, την πραγματικότητα, τον άνθρωπο, τον εαυτό της, από τις επιθυμίες, τις αξίες και εντέλει τις πράξεις των ατόμων και των συλλογικών υποκειμένων που συμμετέχουν σε αυτήν. Άρα, το πολιτικό ζήτημα είναι πολύ πιο πολύπλοκο και βαθύ από απλώς ζήτημα πολιτικής οργάνωσης και κάθε λόγος που αρθρώνεται σαν πολιτικός θα πρέπει να μπορεί να συλλάβει τον τρόπο με τον οποίο οι πολιτικοί θεσμοί, ή οι θεσμοί που σχετίζονται άμεσα με την πολιτική, όπως π.χ. η οικονομία, υπάρχουν στην εκάστοτε μορφή τους μόνο μέσα από και εξαιτίας μιας δυναμικής σχέσης αμφίδρομης αλληλεπίδρασης και αλληλο-δημιουργίας με όλους τους μετέχοντες στην κοινωνία· και μάλιστα οι θεσμοί αυτοί επηρεάζονται όχι μόνο από τις ρητές διατυπώσεις και πράξεις που αφορούν στενά την πολιτική αλλά και από όλες τις άλλες όψεις των επιθυμιών και των επιλογών του συνόλου των μελών της κοινωνίας· επηρεάζονται από όλες τις όψεις της κοινωνίας οι οποίες οφείλουν την ύπαρξή τους και τον τρόπο ύπαρξής τους, καθώς και αντλούν τα πλαίσια, τις κατευθύνσεις και τις αρχές τους, από τον χώρο στον οποίο συναντώνται και αλληλοεπηρεάζονται οι ιδέες, οι απόψεις, οι διαφορετικοί τρόποι σύλληψης του κόσμου, οι διαφορετικές επιθυμίες και προτάσεις για αυτόν και εντέλει κάθε τρόπος να δίνουμε νόημα σε οτιδήποτε, τα οποία διασταυρούμενα και σε διαρκή τριβή μεταξύ τους δεν παύουν στιγμή να δημιουργούν καινούργιες συλλογικές και ατομικές αλήθειες, να «λιώνουν» τις παλιές, να ενισχύουν και να σκληραίνουν κάποιες άλλες, όντας δυναμικά συστατικά στοιχεία -άλλα και φανερωτές- της μαγματικής φύσης του κοινωνικού φαντασιακού, του οποίου αποκρυστάλλωση αποτελούν τελικά οι κάθε είδους θεσμοί, πολιτικοί ή όχι.
Έχοντας αυτά στο μυαλό μας, έχοντας και την επιθυμία να συμβάλουμε σε μια αλλαγή σε βάθος πολλών όψεων της σημερινής παγκόσμιας κοινωνίας, πιστεύουμε ότι ο πλέον ουσιαστικός και ταυτόχρονα σύμφωνος με τις δημοκρατικές μας αρχές τρόπος, είναι η κριτική προσέγγιση των καλώς και κακώς κειμένων της κοινωνίας μας, κριτική προσέγγιση, όμως, που δεν θα έχει τις αγκυλώσεις και δεν θα πέφτει στα αδιέξοδα της παραδοσιακής πολιτικής σκέψης· κριτική προσέγγιση που θα περιλαμβάνει και σφαίρες της καθημερινότητας που περνάνε απαρατήρητες παρά την τεράστια σημασία τους· κριτική προσέγγιση που θέλει να φτάσει στον πυρήνα των φαντασιακών σημασιών που στηρίζουν τις σημερινές βαρβαρότητες κάθε είδους, που αμφισβητεί την αθωότητα των πιο καθημερινών σκέψεων και πράξεών μας, με στόχο μέσα από αυτήν τη διαδικασία να αλλάξουμε τον τρόπο βίωσης και όρασης των πραγμάτων, να αλλάξουμε τις ζωές και την καθημερινότητά μας, να δημιουργήσουμε και να συμμετέχουμε σε καθετί καινούργιο και συλλογικό που αλλάζει τον κόσμο, σε καθετί που φτιάχνει ή δείχνει προς μια κοινωνία αλλιώτικη, μια κοινωνία περισσότερο όμορφη, περισσότερο ανθρώπινη, περισσότερο ερωτική, περισσότερο δίκαιη, περισσότερο δημοκρατική. Κλείνουμε με τα λόγια του Ε. Μορέν, δεσμευόμενοι, παράλληλα, μέσα από αυτό το σάιτ, να συνεχίσουμε τη δικιά μας, μικρή, προσπάθεια για τη δημοκρατία: «Τίποτα δεν είναι μη αναστρέψιμο και οι δημοκρατικές, ανθρωπιστικές συνθήκες πρέπει να αναγεννώνται σε διαρκή βάση, διαφορετικά εκφυλίζονται. Η δημοκρατία έχει ανάγκη να αναδημιουργείται σε διαρκή βάση. Όταν στοχάζομαι την βαρβαρότητα συμβάλλω στην αναγέννηση του ανθρωπισμού. Και επομένως της αντιστέκομαι»9 .
Η συντακτική ομάδα του arguments
--------------------------------------------------------------------------------
1. Όπως για παράδειγμα η λατρεία του εαυτού ή η «αυθεντικότητα», οι οποίες, όμως, δε θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως «αξίες», μιας και η λέξη αξία αρθρώνεται κατ’ ανάγκη σαν κάτι που υπερβαίνει το άτομο, ενώνοντάς το σε κάποιο επίπεδο με τα υπόλοιπα, κάτι που οι προαναφερθείσες «αξίες» αδυνατούν, λόγω περιεχομένου, να επιτύχουν με αξιοπρεπή τρόπο ή σε αξιοπρεπή βαθμό. Για μια μεστή ανάλυση και κριτική του ιδανικού της «αυθεντικότητας», βλ. Τσαρλς Ταίηλορ, Οι δυσανεξίες της νεωτερικότητας, μτφρ. Μ. Πάγκαλος, εκδ. Εκκρεμές, Αθήνα, 2006.
2. Βλ.«Αυτονομία ή Βαρβαρότητα», περιοδικό Μάγμα, τ. 1 – Δεκέμβριος 2007, σελ. 121-137 (σε ηλεκτρονική μορφή online)
3. Επαρκής επειδή στρέφονται πλέον σε υποκείμενα βραχείας μνήμης, χωρίς ενδιαφέρον για ουσιαστική μελέτη των προγραμμάτων τους, χωρίς ουσιαστικό ενδιαφέρον για τα κοινά γενικότερα, παρά μόνο με μια φθίνουσα όρεξη για «οπαδική», πελατειακή και επιφανειακή υποστήριξή τους ή ενασχόληση με αυτά.
4. Και η αριστερά, όπως και η κυρίαρχη πολιτική σκέψη, αγνοεί τις δημιουργικές ικανότητες των «μαζών» όντας, κυρίως, ανίκανη να αποδεχτεί πως φορέας της πολιτικής αλλαγής μπορεί να είναι η πλειοψηφία των πολιτών και μόνο αυτή, και πως κάθε πρωτοπορία με έτοιμο πολιτικό σχέδιο είναι καταδικασμένη είτε να αναγνωρίσει αυτήν την κατάσταση είτε να βρεθεί στο περιθώριο της κοινωνίας και της ιστορίας.
5. Σχήματα που χρησιμοποιούνται μάλλον για να δικαιολογήσουν τις επιθυμίες και τον τρόπο σκέψης των φορέων τους και που δε διαφέρουν τελικά και τόσο πολύ από τον «καπιταλιστικό» τρόπο σκέψης παρά στηρίζονται σε αυτόν.
6. Όπως η υπεράσπιση των πολιτικών ή ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η κριτική και η απόρριψη του λενινιστικού γραφειοκρατικού μοντέλου οργάνωσης και η οικολογία.
7. Βλ. Κορνήλιος Καστοριάδης, Η φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας, μτφρ. Σ. Χαλικιάς - Γ. Σπαντιδάκη - Κ. Σπαντιδάκης, εκδ. Ράππα, Αθήνα, 1981.
8. Πρόκειται για την άλλη όψη της αδυναμίας της να αποδεχτεί πως ο «λαός» μπορεί και μόνος του να αλλάξει τον κόσμο.
9. Εντγκάρ Μορέν, Ευρώπη, Πολιτισμός και Βαρβαρότητα, μτφρ Τ. Δημητρούλια, εκδόσεις του εικοστού πρώτου, Αθήνα, 2006.
.
Το μεγάλο χάσμα ανάμεσα σε αυτό που εμείς βλέπουμε ως πολιτική και σε αυτό που εντέλει έχει καταλήξει να κουβαλά ως νόημα η συγκεκριμένη λέξη, μας οδηγεί στην ανάγκη να αναπτύξουμε τη δική μας οπτική που βρίσκεται σε αντίθεση με την τρέχουσα πλειοψηφική οπτική· αυτό, με σκοπό να επιτύχουμε μια κάποια σαφήνεια και να αποφύγουμε τη χρήση μιας «αποστηματικής» και ξένης προς την κοινωνία ιδιόγλωσσας. Θα προσπαθήσουμε να αναπτύξουμε τις σκέψεις μας παίρνοντας ερεθίσματα από την, ίσως, κεντρικότερη έννοια που συνοδεύει ή περιγράφει καλύτερα, έστω και στείρα σχηματικά, τη λέξη πολιτική στις μέρες μας, την έννοια της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και, κυρίως, την τωρινή της κατάσταση.
Σε γενικές γραμμές, η κοινοβουλευτική δημοκρατία γεννήθηκε μέσα από τις μεγάλες αλλαγές στη Δύση από τον 17ο αιώνα και μετά (Διαφωτισμός, Αστικές Επαναστάσεις), και μέσα από μια μακροχρόνια πορεία κατά την οποία εμπλουτίστηκε και άλλαξε πολλές φορές μορφή και περιεχόμενο διαμορφούμενη από τις αλλαγές στη σκέψη, από την ενεργό δράση και τους αγώνες των πολιτών της (αμφισβήτηση των μεγάλων αληθειών και γενικότερα το πνεύμα του Διαφωτισμού, μεγάλα πολιτικά και επαναστατικά οράματα, αργότερα συνδικαλισμός, κινήματα δικαιωμάτων κ.λπ.) όπως και από τις εμπειρίες των διολισθήσεων και των εγκλημάτων στα οποία υπέπεσαν οι λαοί και οι κυβερνήσεις της Δύσης (αποικίες, πόλεμοι, ολοκληρωτισμοί, ωμές εξωτερικές επεμβάσεις, εσωτερικές ανισότητες και αποκλεισμοί κ.λπ.), κατάφερε να επιβιώσει και να λειτουργήσει, φτάνοντας μάλιστα στο δεύτερο μισό του περασμένου αιώνα, ίσως στην κορυφή τις εξέλιξής της, να απολαμβάνει και να προσφέρει ένα πλαίσιο σχετικής πολιτικής σταθερότητας, αυξημένης και ομαλής συμμετοχής των πολιτών στα κοινά, εξασφάλισης κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων για τη μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού και πρωτοφανούς επιπέδου υλικής ευμάρειας. Οι σαρωτικές κοινωνικές εξελίξεις των τελευταίων λίγων δεκαετιών, όμως, δε θα μπορούσαν παρά να ανατροφοδοτήσουν και να επηρεάσουν με τη σειρά τους και τη λειτουργία και την πορεία αυτής της μέχρι τότε θεσμισμένης πολιτικής, της οποίας εν μέρει ήταν αποτελέσματα, όπως αυτή είχε φτάσει να λειτουργεί. Η στροφή των πολιτών στην ενασχόληση με την αυστηρά ιδιωτική τους σφαίρα, η πλήρωση αυτής αποκλειστικά από τα προϊόντα και την εμπειρία του καταναλωτισμού, η κατάρρευση των συλλογικών στόχων και οραμάτων, η έλλειψη ενδιαφέροντος για τα κοινά, η εγκατάλειψη των αξιών ή η αντικατάστασή τους από ψευτο-αξίες1, ο ατομικισμός και εντέλει ο κυνισμός, δημιούργησαν καινούργιες απαιτήσεις και συνθήκες για την πολιτική και μια τελείως διαφορετική οπτική και θέση για αυτήν.
Πλέον, ο άτυπος ρόλος της συλλογικής εξουσίας, οι απαιτήσεις από αυτήν, η γενικότερη τοποθέτησή της μέσα στο κοινωνικό-ιστορικό, έχουν μετουσιωθεί και βαλτώσει σε μια πρωτοφανή κατάσταση ετερονομίας2 και α-στοχαστικής αυτό-βεβαίωσης, οι οποίες οδηγούν την πολιτική, όχι σε μια παγίωση στην τωρινή μετριότητα (με τα θετικά και τα αρνητικά της), αλλά σε μια σταδιακή παρακμή με αβέβαιη κατάληξη. Τομείς πού άλλοτε ήταν πεδία έντονων διαβουλεύσεων και διεκδικήσεων, αιτήματα που ερχόντουσαν να αμφισβητήσουν τα αυτονόητα, ρωγμές στη σκέψη και τον κυρίαρχο λόγο, έχουν αντικατασταθεί από βαριές και βάρβαρες βεβαιότητες: το ερώτημα «τι πολιτικό σύστημα θέλουμε;» έχει σχεδόν σιγήσει, μιας και τα μειονεκτήματα και οι ανεπάρκειες της κοινοβουλευτικής αντιπροσώπευσης, δε συγκινούν αρκετά τους πολίτες, σίγουρα όχι τόσο για να δραστηριοποιηθούν ώστε να την αμφισβητήσουν ή να τη βελτιώσουν. Το ερώτημα «τι θέλουμε από την πολιτική;» δεν ακούγεται σχεδόν ποτέ, μιας και σαν μοναδική, αυτονόητη και αυτονόητα μοναδική απάντηση προσφέρεται μόνο το πλέγμα των επιλογών προς την ανάπτυξη της τεχνο-οικονομικής σφαίρας (είτε «δεξιάς» είτε «αριστερής» προελεύσεως), η οποία ανάπτυξη στέκει σαν μυθική υπόσχεση που συγκινεί κράτη και πολίτες, που συλλογικά ή κατά μόνας φαντασιώνονται περισσότερα υλικά αγαθά, κινητοποιούμενοι στη ζωή τους-και άρα και προς την πολιτική- μόνο από αυτά, δείχνοντας ελάχιστη μέριμνα για όλες τις άλλες όψεις της κοινωνίας και της ζωής. Βέβαια, προϋπόθεση για να αρθρωθούν τέτοιου είδους ερωτήματα, αποτελεί ο ανθρωπολογικός τύπος ο οποίος θα τα εκφράσει και θα κινητοποιηθεί από αυτά, ένας τύπος ανθρώπου που η σημερινή κοινωνία, οι σημερινοί άνθρωποι, φαίνονται απρόθυμοι να επιδιώξουν να διαμορφώσουν ή να γίνουν, απορροφημένοι καθώς είναι και απολαμβάνοντας -μέσα στην βεβαιότητα της «ορθολογικότητας» των προσωπικών τους επιδιώξεων και αναζητήσεων- το παιχνίδι της κατανάλωσης και σχεδόν τίποτα έξω από αυτό. Έτσι, η «επίσημη» πολιτική έχει καταντήσει ένα άκομψο πεδίο διαχείρισης της οικονομικής κατάστασης, κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσιν των πολιτών που τη δημιουργούν.
Τα μεγάλα κόμματα εξουσίας του «κέντρου», έχοντας επαναπαυτεί στην επαρκή3 προσχηματική επίκληση του αόριστου καθήκοντος της «ορθολογικής διαχείρισης» της κάθε χώρας, έχοντας αναλάβει τον ρόλο των «εξειδικευμένων διαχειριστών» του μόνου και εξαιρετικά πολύπλοκου ζητήματος που απέμεινε να είναι η πολιτική, δηλαδή της οικονομίας, μετατρέπονται σε αποκομμένα κέντρα εξουσίας που αποτελούνται απλώς από οικονομικούς τεχνοκράτες, από μονοδιάστατους σαμάνους που επαναλαμβάνουν μονότονα τους μύθους της «ανάπτυξης» και της «ελευθερίας της αγοράς», από τους οποίους δε ζητείται τίποτε άλλο πέρα από την εξασφάλιση των συνθηκών για ανεμπόδιστη ενασχόληση με την αύξηση του εισοδήματος και τον καταναλωτισμό, ασχέτως αν στα χέρια τους αφήνουμε, θέλοντας και μη, όλες τις άλλες υποθέσεις. Μέσα σε αυτήν την «πολιτική» κατάσταση, όσο παραμερίζονται στο περιθώριο τα αιτήματα και οι διεκδικήσεις για περισσότερη δικαιοσύνη, περισσότερη συμμετοχή, περισσότερη δημοκρατία, περισσότερη ισότητα, όλα δηλαδή τα αιτήματα και οι διεκδικήσεις που μέχρι τώρα συνέβαλαν στη δημιουργία του φιλελεύθερου και σχετικά δημοκρατικού πλαισίου λειτουργίας των κοινοβουλευτικών δημοκρατιών, όσο η πολιτική (ζητάμε να) περιορίζεται στην οικονομία, τόσο οι ανεπάρκειες, οι αντιφάσεις και οι αδικίες του πολιτικού/κοινωνικού μας συστήματος έρχονται στην επιφάνεια εντεινόμενες και θέτουν σε κίνδυνο τη σπουδαία πολιτική μας κληρονομιά· και φυσικά χωρίς να αφήνουν ούτε στα οικονομίστικα αιτήματα καμία σοβαρή πιθανότητα εκπλήρωσης.
Φαινομενικά αιρετικά και φαινομενικά εναλλακτικά προσεγγίζουν την κατάσταση αυτή οι κληρονόμοι της πάλαι ποτέ «ριζοσπαστικής» και πάλαι ποτέ «ανθρωποκεντρικής» αριστεράς. Ως συνεχιστές αυτής της παράδοσης, ορθώς εντοπίζουν κάποιες από τις πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές αδικίες της σύγχρονης κατάστασης, αφήνοντας μέσα από τους κόλπους του χώρου αυτού να ακούγονται οι λιγοστές φωνές που έχουν απομείνει να ασκούν κριτική μέσα από ένα πρίσμα ολικό, ζητώντας ουσιαστικές αλλαγές. Όμως συνολικά, η τελική κυριαρχία και σε αυτόν τον χώρο της οικονομίστικης ιδεολογίας, η προσήλωση σε μια μυθολογία που θέλει την κοινωνία να βασίζεται σε «πρωτοποριακές» ομάδες για να αλλάξει4 , η υιοθέτηση χοντροκομμένων, απλουστευτικών σχημάτων και θεωριών εξήγησης του κόσμου5 , εντέλει η ανικανότητα της αριστεράς να (ξανά)ασχοληθεί με τον άνθρωπο και να τον ξαναφέρει στο επίκεντρο αντιμετωπίζοντας τον στην πολυπλοκότητά του και όχι σαν απλό οικονομικό υποκείμενο, την καθιστούν μια πολιτικά και κοινωνικά στείρα δύναμη, που παρασιτεί ιδεολογικά και μηρυκάζει τις πλέον καταστροφικές κοινοτοπίες της σύγχρονης καπιταλιστικής νοοτροπίας της κοινωνίας (παραγωγισμός, οικονομικοκεντρισμός, «ορθολογισμός», τεχνο-επιστημονική ανάπτυξη, ανάθεση των εξουσιών στους ειδικούς κ.λπ.).
Ειδικά στην Ελλάδα, η απροθυμία της να ενσωματώσει στοιχεία από τις ιδέες και την κουλτούρα του πολιτικού φιλελευθερισμού και της ελευθεριακής παράδοσης, η αγνόηση ως δευτερευόντων στην καλύτερη περίπτωση, μέχρι και η εχθρική αντιμετώπιση κάποιων σοβαρών ζητημάτων6 , η προφανής αδιαφορία της για την εκφορά ρεαλιστικών εναλλακτικών προτάσεων που να θίγουν τον πυρήνα των φαντασιακών σημασιών7 της κοινωνίας, ο λαϊκισμός και η επιμονή της να μην καταλογίζει καμία ευθύνη στο «λαό»8 , με ταυτόχρονη δαιμονοποίηση καθενός που βρίσκεται έξω από το πλαίσιο της δικιάς της σκέψης, αποκαλύπτουν την αριστερά ως μια δύναμη αποφασισμένων επαναστατών-ζηλωτών, οι οποίοι, αποκλεισμένοι στο περιθώριο της πραγματικότητας, περιμένουν την μέρα της Επανάστασης για να ασχοληθούν, ελπίζουμε όχι με τον ζήλο των προκατόχων τους, με την κοπτοραπτική αλλαγή της κοινωνίας· εικόνα που μπορεί να ικανοποιεί τους ίδιους, αλλά που σίγουρα δυσαρεστεί κάθε προοδευτικό άνθρωπο με όραμα και ελπίδες για μια δημοκρατική και ανθρωποκεντρική μεταστροφή της πολιτικής και της κοινωνίας. Από την πλευρά μας, ενώ συμμεριζόμαστε τις απόψεις που εντοπίζουν τα προβλήματα της σύγχρονης κοινωνικό-πολιτικής οργάνωσης («κρίση θεσμών») και κυρίως την εμφανώς προβληματική κατάσταση σε όλες τις άλλες όψεις της κοινωνικής-ανθρωπολογικής κατάστασης (κρίση αξιών, κρίση ανθρωπίνων σχέσεων, κενό νοήματος, κ.λπ.), αρνούμαστε να κατανοήσουμε τα πρώτα, τα προβλήματα που όντως υπάρχουν στη δομή και το περιεχόμενο των θεσμών, σαν αίτια όλων των υπολοίπων. Κάθε τέτοια σκέψη είναι από τη ρίζα της προβληματική και καταδικασμένη να οδηγήσει σε λογικές «πρωτοπορίας», σε συλλογισμούς που θέλουν τους ανθρώπους πειθήνιους και άκριτους ακόλουθους αυτών των λίγων που, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, υποτίθεται ότι αναλαμβάνουν ή θα αναλάβουν την οργάνωση και την αναδιάρθρωση του «συστήματος».
Για εμάς, οι θεσμοί, είτε πολιτικοί είτε με την ευρύτερη έννοια, θεμελιώνονται σε και διαμορφώνονται από τις φαντασιακές σημασίες που δημιουργεί ή αποδέχεται η κάθε κοινωνία, από τον τρόπο που η ίδια συλλαμβάνει και νοηματοδοτεί τον κόσμο, την πραγματικότητα, τον άνθρωπο, τον εαυτό της, από τις επιθυμίες, τις αξίες και εντέλει τις πράξεις των ατόμων και των συλλογικών υποκειμένων που συμμετέχουν σε αυτήν. Άρα, το πολιτικό ζήτημα είναι πολύ πιο πολύπλοκο και βαθύ από απλώς ζήτημα πολιτικής οργάνωσης και κάθε λόγος που αρθρώνεται σαν πολιτικός θα πρέπει να μπορεί να συλλάβει τον τρόπο με τον οποίο οι πολιτικοί θεσμοί, ή οι θεσμοί που σχετίζονται άμεσα με την πολιτική, όπως π.χ. η οικονομία, υπάρχουν στην εκάστοτε μορφή τους μόνο μέσα από και εξαιτίας μιας δυναμικής σχέσης αμφίδρομης αλληλεπίδρασης και αλληλο-δημιουργίας με όλους τους μετέχοντες στην κοινωνία· και μάλιστα οι θεσμοί αυτοί επηρεάζονται όχι μόνο από τις ρητές διατυπώσεις και πράξεις που αφορούν στενά την πολιτική αλλά και από όλες τις άλλες όψεις των επιθυμιών και των επιλογών του συνόλου των μελών της κοινωνίας· επηρεάζονται από όλες τις όψεις της κοινωνίας οι οποίες οφείλουν την ύπαρξή τους και τον τρόπο ύπαρξής τους, καθώς και αντλούν τα πλαίσια, τις κατευθύνσεις και τις αρχές τους, από τον χώρο στον οποίο συναντώνται και αλληλοεπηρεάζονται οι ιδέες, οι απόψεις, οι διαφορετικοί τρόποι σύλληψης του κόσμου, οι διαφορετικές επιθυμίες και προτάσεις για αυτόν και εντέλει κάθε τρόπος να δίνουμε νόημα σε οτιδήποτε, τα οποία διασταυρούμενα και σε διαρκή τριβή μεταξύ τους δεν παύουν στιγμή να δημιουργούν καινούργιες συλλογικές και ατομικές αλήθειες, να «λιώνουν» τις παλιές, να ενισχύουν και να σκληραίνουν κάποιες άλλες, όντας δυναμικά συστατικά στοιχεία -άλλα και φανερωτές- της μαγματικής φύσης του κοινωνικού φαντασιακού, του οποίου αποκρυστάλλωση αποτελούν τελικά οι κάθε είδους θεσμοί, πολιτικοί ή όχι.
Έχοντας αυτά στο μυαλό μας, έχοντας και την επιθυμία να συμβάλουμε σε μια αλλαγή σε βάθος πολλών όψεων της σημερινής παγκόσμιας κοινωνίας, πιστεύουμε ότι ο πλέον ουσιαστικός και ταυτόχρονα σύμφωνος με τις δημοκρατικές μας αρχές τρόπος, είναι η κριτική προσέγγιση των καλώς και κακώς κειμένων της κοινωνίας μας, κριτική προσέγγιση, όμως, που δεν θα έχει τις αγκυλώσεις και δεν θα πέφτει στα αδιέξοδα της παραδοσιακής πολιτικής σκέψης· κριτική προσέγγιση που θα περιλαμβάνει και σφαίρες της καθημερινότητας που περνάνε απαρατήρητες παρά την τεράστια σημασία τους· κριτική προσέγγιση που θέλει να φτάσει στον πυρήνα των φαντασιακών σημασιών που στηρίζουν τις σημερινές βαρβαρότητες κάθε είδους, που αμφισβητεί την αθωότητα των πιο καθημερινών σκέψεων και πράξεών μας, με στόχο μέσα από αυτήν τη διαδικασία να αλλάξουμε τον τρόπο βίωσης και όρασης των πραγμάτων, να αλλάξουμε τις ζωές και την καθημερινότητά μας, να δημιουργήσουμε και να συμμετέχουμε σε καθετί καινούργιο και συλλογικό που αλλάζει τον κόσμο, σε καθετί που φτιάχνει ή δείχνει προς μια κοινωνία αλλιώτικη, μια κοινωνία περισσότερο όμορφη, περισσότερο ανθρώπινη, περισσότερο ερωτική, περισσότερο δίκαιη, περισσότερο δημοκρατική. Κλείνουμε με τα λόγια του Ε. Μορέν, δεσμευόμενοι, παράλληλα, μέσα από αυτό το σάιτ, να συνεχίσουμε τη δικιά μας, μικρή, προσπάθεια για τη δημοκρατία: «Τίποτα δεν είναι μη αναστρέψιμο και οι δημοκρατικές, ανθρωπιστικές συνθήκες πρέπει να αναγεννώνται σε διαρκή βάση, διαφορετικά εκφυλίζονται. Η δημοκρατία έχει ανάγκη να αναδημιουργείται σε διαρκή βάση. Όταν στοχάζομαι την βαρβαρότητα συμβάλλω στην αναγέννηση του ανθρωπισμού. Και επομένως της αντιστέκομαι»9 .
Η συντακτική ομάδα του arguments
--------------------------------------------------------------------------------
1. Όπως για παράδειγμα η λατρεία του εαυτού ή η «αυθεντικότητα», οι οποίες, όμως, δε θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως «αξίες», μιας και η λέξη αξία αρθρώνεται κατ’ ανάγκη σαν κάτι που υπερβαίνει το άτομο, ενώνοντάς το σε κάποιο επίπεδο με τα υπόλοιπα, κάτι που οι προαναφερθείσες «αξίες» αδυνατούν, λόγω περιεχομένου, να επιτύχουν με αξιοπρεπή τρόπο ή σε αξιοπρεπή βαθμό. Για μια μεστή ανάλυση και κριτική του ιδανικού της «αυθεντικότητας», βλ. Τσαρλς Ταίηλορ, Οι δυσανεξίες της νεωτερικότητας, μτφρ. Μ. Πάγκαλος, εκδ. Εκκρεμές, Αθήνα, 2006.
2. Βλ.«Αυτονομία ή Βαρβαρότητα», περιοδικό Μάγμα, τ. 1 – Δεκέμβριος 2007, σελ. 121-137 (σε ηλεκτρονική μορφή online)
3. Επαρκής επειδή στρέφονται πλέον σε υποκείμενα βραχείας μνήμης, χωρίς ενδιαφέρον για ουσιαστική μελέτη των προγραμμάτων τους, χωρίς ουσιαστικό ενδιαφέρον για τα κοινά γενικότερα, παρά μόνο με μια φθίνουσα όρεξη για «οπαδική», πελατειακή και επιφανειακή υποστήριξή τους ή ενασχόληση με αυτά.
4. Και η αριστερά, όπως και η κυρίαρχη πολιτική σκέψη, αγνοεί τις δημιουργικές ικανότητες των «μαζών» όντας, κυρίως, ανίκανη να αποδεχτεί πως φορέας της πολιτικής αλλαγής μπορεί να είναι η πλειοψηφία των πολιτών και μόνο αυτή, και πως κάθε πρωτοπορία με έτοιμο πολιτικό σχέδιο είναι καταδικασμένη είτε να αναγνωρίσει αυτήν την κατάσταση είτε να βρεθεί στο περιθώριο της κοινωνίας και της ιστορίας.
5. Σχήματα που χρησιμοποιούνται μάλλον για να δικαιολογήσουν τις επιθυμίες και τον τρόπο σκέψης των φορέων τους και που δε διαφέρουν τελικά και τόσο πολύ από τον «καπιταλιστικό» τρόπο σκέψης παρά στηρίζονται σε αυτόν.
6. Όπως η υπεράσπιση των πολιτικών ή ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η κριτική και η απόρριψη του λενινιστικού γραφειοκρατικού μοντέλου οργάνωσης και η οικολογία.
7. Βλ. Κορνήλιος Καστοριάδης, Η φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας, μτφρ. Σ. Χαλικιάς - Γ. Σπαντιδάκη - Κ. Σπαντιδάκης, εκδ. Ράππα, Αθήνα, 1981.
8. Πρόκειται για την άλλη όψη της αδυναμίας της να αποδεχτεί πως ο «λαός» μπορεί και μόνος του να αλλάξει τον κόσμο.
9. Εντγκάρ Μορέν, Ευρώπη, Πολιτισμός και Βαρβαρότητα, μτφρ Τ. Δημητρούλια, εκδόσεις του εικοστού πρώτου, Αθήνα, 2006.
.
Τετάρτη 16 Νοεμβρίου 2011
Αναλυση για την αμηχανία του ¨δημοψηφισματος ¨
του Πάνου Κοσμά
Μπροστά σε μια νέα, ελληνική και διεθνή, συγκυρία
Και εγένετο κυβέρνηση με τραπεζίτη πρωθυπουργό και με υπουργούς από το ΠΑΣΟΚ, τη ΝΔ και το ΛΑΟΣ! Ο Μεσοπόλεμος και η κυβέρνηση Τσαλδάρη βρικολάκιασαν και εμφανίστηκαν στη μνημονιακή νύχτα του 2011! Η αστική τάξη ανακάλεσε όλες τις εφεδρείες στα «όπλα», ο Πάσχος Μανδραβέλης εκδήλωσε την ενόχλησή του που δεν προβλέπονται «κυρώσεις» για την περίπτωση που η Αριστερά προσβάλλει τον πρόεδρο της Δημοκρατίας μη ανταποκρινόμενη στις προσκλήσεις του, ενώ «σοβαρά» διεθνή έντυπα μεγάλης εμβέλειας έχουν μια περίεργη επιμονή σε ρεπορτάζ περί κινδύνου πραξικοπήματος στην Ελλάδα. Στο νου έρχεται αυτόματα ο συνειρμός: και ύστερα από τον Τσαλδάρη, ο… Μεταξάς; Ποιο είναι το νόημα, και το «μήνυμα», όσων «πρωτοφανών» ζούμε τις τελευταίες μέρες; Εννοείται βέβαια ότι για να αναλύσουμε την ελληνική περίπτωση, πρέπει να εξετάσουμε σε ποιο στάδιο βρίσκεται η κρίση της Ευρωζώνης και του παγκόσμιου καπιταλισμού εν γένει: πώς σχετίζεται με τις ελληνικές εξελίξεις η «πτώση» της Ιταλίας και η στοχοποίηση πλέον από τις «αγορές» της ίδιας της Γαλλίας, αλλά και η παγκόσμια αγωνία για τη γενίκευση της κρίσης χρέους, για το νέο γύρο τραπεζικής κρίσης και για την επερχόμενη παγκόσμια επιβράδυνση αν όχι νέα ύφεση.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Για μερικές μέρες ύστερα από τη «βόμβα» Παπανδρέου τη Δευτέρα 31 Οκτωβρίου, ένα φάντασμα πλανιόταν πάνω από τον παγκόσμιο καπιταλισμό: το φάντασμα του ελληνικού δημοψηφίσματος - για τη δανειακή σύμβαση αρχικά, για το ευρώ στη συνέχεια. Με την εξαγγελία του, η Wall Street και τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια κατέρρευσαν, οι ευρωπαϊκές αγορές ομολόγων αναστατώθηκαν, τα spread και τα CDS της Ιταλίας (κυρίως) αλλά και της Ισπανίας απογειώθηκαν, οι «αγορές» περιέλαβαν και τη Γαλλία (οι γαλλικές τράπεζες δέχθηκαν μαζικές επιθέσεις, ενώ πάνω από 10 δισ. ευρώ παίχτηκαν σε λίγες μέρες στα γαλλικά CDS), η Μέρκελ, ο Σαρκοζί και η Λαγκάρντ φρύαξαν και απαίτησαν να εφαρμοστεί το συντομότερο δυνατόν η συμφωνία της Συνόδου Κορυφής (αυτή που τάχα έγινε για να… σώσει τους μισθούς και τις συντάξεις των Ελλήνων εργαζομένων…), οι αναδυόμενοι (Κίνα, Ινδία, Βραζιλία) έκαναν εκκλήσεις να εφαρμοστεί η συμφωνία της 27ης Οκτωβρίου (!) και όλοι μαζί κάλεσαν τον Παπανδρέου στις Κάννες για να του τα ψάλλουν και να του ζητήσουν να μην κάνει δημοψήφισμα ή, αν κάνει, να μην αφορά τη δανειακή σύμβαση αλλά το μέσα ή έξω από το ευρώ!!! Μπροστά στο «φάντασμα» του δημοψηφίσματος, ακόμη και οι εκλογές, που μέχρι χθες θεωρούνταν «καταστροφή» από τα παπαγαλάκια της ελληνικής αστικής τάξης και «απαγορεύονταν» από τους διεθνείς συμμάχους της, έγιναν μια κάποια λύση…
Ύστερα από λίγες μέρες, ωστόσο, μας αποκαλύφθηκε θεαματικά το μεγάλο «μυστικό» και η βαθύτερη αιτία του παγκόσμιου «εκνευρισμού με τα ελληνικά καμώματα»: η Ιταλία «έπεσε», μπήκε υπό την κηδεμονία του ΔΝΤ και της Κομισιόν, η συζήτηση για κίνδυνο άμεσης κατάρρευσης της Ευρωζώνης άναψε για τα καλά, σχέδια για δημιουργία «ευρώ του Βορρά» και «ευρώ του Νότου» διέρρευσαν σε μεγάλα ευρωπαϊκά έντυπα με προέλευση γαλλικά think tank, ενώ η Λαγκάρντ βγήκε στη γύρα στις πρωτεύουσες των Αναπτυσσόμενων (αρχίζοντας από τη Ρωσία) μπας και βρει χρηματοδότηση για το ΔΝΤ και αγοραστές για τα ευρωπαϊκά ομόλογα…
Συμπέρασμα πρώτο: Η κρίση του παγκόσμιου καπιταλισμού είναι τόσο βαθιά, ώστε να είναι θανάσιμα ευάλωτος σε ανεξέλεγκτες εξελίξεις ακόμη και στο μικρό ελληνικό «γαλατικό χωριό». Συμπέρασμα δεύτερο: Τη συμφωνία της 27ης Οκτωβρίου την είχαν ανάγκη ο Ομπάμα, η Μέρκελ, ο Σαρκοζί και η Λαγκάρντ εξίσου αν όχι περισσότερο από τον Γιώργο Παπανδρέου. Συμπέρασμα τρίτο: Για να συμβαίνουν όλα αυτά, πάει να πει ότι ο κόμπος έφτασε στο χτένι, ότι «δεν πάει άλλο».
Για ποιον όμως «δεν πάει άλλο» και γιατί;
Πρώτα απ’ όλα για το διεθνές καπιταλιστικό σύστημα: Λίγες μόνο μέρες ύστερα από το ελληνικό «απονενοημένο διάβημα» του δημοψηφίσματος, η Ιταλία διάβηκε «τιμή και δόξη» τις πύλες του ΔΝΤ, αποκαλύπτοντας αυτό που όλοι ξέρουν αλλά όλοι το κρύβουν: ότι η κρίση χρέους έχει ήδη γενικευτεί στον αναπτυγμένο καπιταλιστικό κόσμο, ότι ο καπιταλισμός βαδίζει σε νέα ύφεση και ότι η Ευρωζώνη είναι υπό κατάρρευση.
Ύστερα, με τον ελληνικό καπιταλισμό: Μαζί με τους εκπροσώπους του παγκόσμιου καπιταλισμού, με τον «τυχοδιωκτισμό» του δημοψηφίσματος φρύαξε, στα καθ’ ημάς, μεγάλο τμήμα του πολιτικού προσωπικού των αστικών κομμάτων, των καναλιών και εκπροσώπων των «παραγωγικών τάξεων». «Τυχοδιώκτης» ο Παπανδρέου, «λύση ομαλότητας» οι εκλογές (αλλά καλού κακού ας κάνουμε ένα «εθνικό» προεκλογικό «μασάζ» στις συνειδήσεις του κόσμου ή ίσως και στον εκλογικό νόμο για να αποφύγουμε μεγάλα ποσοστά της Αριστεράς) αλλά «καταστροφή» το δημοψήφισμα. Προς τι οι οιμωγές και οι θρήνοι; Γιατί ο πανικός; Γιατί τόση «εθνική ομοψυχία» ύστερα από 4 μέρες φαρσοκωμωδίας για το σχηματισμό κυβέρνησης «εθνικής σωτηρίας»; Οι λόγοι είναι βασικά τρεις: Πρώτον, ήρθε η ώρα που, στο βωμό των συνολικών - στρατηγικών συμφερόντων της ελληνικής αστικής τάξης, θα θυσιαστούν κάποια τμήματά της. Δεύτερον, ήρθε η ώρα που πρέπει να αντιμετωπιστεί με ριζικά μέτρα η αντίφαση μεταξύ της κοινοβουλευτικής αστικής δημοκρατίας και των αναγκών διαχείρισης της καπιταλιστικής κρίσης. Τρίτον, ήρθε η ώρα που τα συμφέροντα της ελληνικής αστικής τάξης και τα συμφέροντα των διεθνών συμμάχων και «κηδεμόνων» της δεν μπορούν να συγκεραστούν με αρμονικό τρόπο – δηλαδή η ώρα των μεγάλων εξωτερικών επειλών.
Ήγγικεν, λοιπόν, η ώρα για «άλλου τύπου» εξελίξεις…
Η διεθνής κρίση σε οριακό σημείο
Ότι η κρίση του παγκόσμιου καπιταλισμού βαθαίνει, χωρίς ορατό σημείο εξόδου, αποδεικνύεται περίτρανα από το γεγονός ότι δεν υπάρχει ούτε μία πρόβλεψη καπιταλιστικών think tanks ούτε ένα άρθρο σε διεθνούς εμβέλειας καπιταλιστικό έντυπο ούτε μία προφητεία «ηρώων» σαν τον Ρουμπινί που να διακινδυνεύει πρόβλεψη για την έξοδο του συστήματος από την κρίση. Όλοι αυτοί που προβλέπουν ανοήτως -και κατά παραγγελία- ότι για παράδειγμα το αναλογιστικό έλλειμμα των ελληνικών ασφαλιστικών ταμείων θα ανέλθει μέχρι το 2060 (!) σε τάδε ύψος ή που προέβλεψαν πρόσφατα ότι ύστερα από το «κούρεμα» των ελληνικών ομολόγων το ελληνικό χρέος θα μειωθεί σε 120% του ΑΕΠ το 2020 (αυτοί οι ίδιοι που έπεφταν διαρκώς έξω για το ετήσιο έλλειμμα του ελληνικού Δημοσίου, ακόμη και για αποτελέσματα τριμήνου στην εκτέλεση του προϋπολογισμού!), δεν τολμούν να προφητέψουν αν και πότε ο παγκόσμιος καπιταλισμός θα δει φως στην άκρη του τούνελ.
Υπάρχει όμως κάτι που μπορεί να προβλεφθεί, και έχει προβλεφθεί, μετά βεβαιότητος: ότι στα τέλη του 2011 το μέσο ακαθάριστο χρέος σε όλο τον αναπτυγμένο καπιταλιστικό κόσμο (G-7, Ευρωζώνη, G-20, ΟΟΣΑ) θα αγγίξει ή και θα ξεπεράσει το 100% του ΑΕΠ, ενώ ως τα τέλη του 2013 θα ξεπεράσει το 120% του ΑΕΠ. Τέτοιες προβλέψεις είχε κάνει ήδη από πέρυσι η περιβόητη Black Rock, που αυτό τον καιρό είναι στην Ελλάδα και ελέγχει, κατά παραγγελία της τρόικας, τα χαρτοφυλάκια των ελληνικών τραπεζών. Οι προβλέψεις αυτές σημαίνουν ότι μπήκαμε ήδη στη φάση της γενικευμένης κρίσης χρέους σε όλο τον αναπτυγμένο καπιταλιστικό κόσμο, η οποία θα κλιμακωθεί την επόμενη διετία, μετατρέποντάς τον σε ιστορικά πρωτοφανή κλίμακα σε μπαρουταποθήκη έτοιμη να εκραγεί.
Υπάρχει επίσης μια δεύτερη πρόβλεψη, στην οποία συγκλίνει πλέον η πλειονότητα των αναλυτών του συστήματος: ότι η παγκόσμια οικονομία εισέρχεται ξανά σε φάση επιβράδυνσης ή και ύφεσης, ύστερα από την αναιμική ανάκαμψη του 2011.
Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη σοφία για να συμπεράνουμε ότι ο συνδυασμός μιας νέας ύφεσης, ή έστω μεγάλης επιβράδυνσης, με την κλιμάκωση της κρίσης χρέους θα επιδεινώσει την καπιταλιστική κρίση συνολικά, καθώς θα επιδεινώσει τους βασικούς φαύλους κύκλους που τη χαρακτηρίζουν: α. Το φαύλο κύκλο ανάμεσα στην ύφεση και τη δημοσιονομική κρίση: Η ύφεση, σε συνδυασμό μάλιστα με τις πολιτικές ακραίας λιτότητας, μειώνει τα δημόσια έσοδα, αυξάνει τα ελλείμματα και τελικά το χρέος, φέρνει νέα μέτρα λιτότητας που βαθαίνουν την έφεση, ενώ μειώνει το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) και άρα αυξάνει το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ κ.λπ. κ.λπ. β. Το φαύλο κύκλο μεταξύ χρηματοοικονομικής και δημοσιονομικής κρίσης: Η κρίση πρωτο-εκδηλώθηκε σαν κρίση του τραπεζικού και ευρύτερα του χρηματοοικονομικού τομέα, προκάλεσε την αντίδραση των κυβερνήσεων, που στήριξαν με τεράστια ποσά και δημόσιες εγγυήσεις τις τράπεζες, επιδεινώνοντας έτσι τη δημοσιονομική κρίση. Στη συνέχεια, από τα μέσα του 2011 έχουμε ένα νέο γύρο κρίσης των τραπεζών και ευρύτερα του χρηματοοικονομικού τομέα, νέα «πακέτα» στήριξης των τραπεζών (η γνωστή ανακεφαλαιοποίηση), που επιδεινώνουν με τη σειρά τους τη δημοσιονομική κρίση κ.λπ. κ.λπ. γ. Το φαύλο κύκλο μεταξύ χρηματοοικονομικής κρίσης και ύφεσης: Σε αντίθεση με την άποψη ότι η κρίση είναι χρηματοοικονομική, κρίση του «πλασματικού κεφαλαίου» και του «καπιταλισμού-καζίνο», η πραγματικότητα είναι ότι η γιγάντωση του χρηματοοικονομικού τομέα ήταν ο τρόπος να παρελκυσθεί και να καθυστερήσει η κρίση υπερσυσσώρευσης, μέσα από την προεξόφληση μελλοντικών εισοδημάτων – ένα είδος «χρηματοοικονομικού κεϊνσιανισμού». Από τη στιγμή όμως που ο χρηματοοικονομικός τομέας είναι σε διαρκή κρίση και δεν μπορεί πλέον να παίξει τον προηγούμενο ρόλο του, αυτή η βαλβίδα εκτόνωσης της κρίσης υπερσυσσώρευσης κλείνει, κι αυτό «επιστρέφει» σαν γενικευμένο αδιέξοδο για τον χρηματοοικονομικό τομέα, που με τη σειρά του επιδεινώνει την κρίση στην «πραγματική οικονομία». Κάτι παραπάνω: αν ο χρηματοοικονομικός τομέας λειτουργούσε σαν «πολλαπλασιαστής» της κατανάλωσης πριν την κρίση, τώρα η τεράστια μάζα των απαξιωμένων χρηματοοικονομικών προϊόντων αλλά και η μεγάλης έκτασης υποθήκευση μελλοντικών εισοδημάτων γίνεται αρνητικός πολλαπλασιαστής της κατανάλωσης. Η επερχόμενη επιβράδυνση ή και ύφεση αναστέλλει την προσπάθεια δημιουργίας κλίματος θετικών προσδοκιών ώστε να σταματήσει η απαξίωση του όγκου της χρηματοοικονομικής σαβούρας και απειλεί με νέα χρηματοοικονομική έκρηξη.
Καθώς λοιπόν ο «τυφλοπόντικας» της Ιστορίας έχει, μέσα από αυτούς τους φαύλους κύκλους, υποσκάψει τα θεμέλιά του, το οικοδόμημα της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης τρίζει. Η παγκόσμια «συνεννόηση» των μεγάλων καπιταλιστικών δυνάμεων στο ζήτημα της διαχείρισης της κρίσης χρέους και της κρίσης των τραπεζών δοκιμάζεται σκληρά και η διαχείριση της κρίσης γίνεται όλο και πιο ανταγωνιστική. Η πολιτική επιτοκίων και ρευστότητας των κεντρικών τραπεζών (το κόψιμο χρήματος), οι νομισματικές ισοτιμίες, οι σχέσεις ΗΠΑ - Ευρωζώνης και Αναπτυσσόμενων οικονομιών (Βραζιλία, Κίνα, Ινδία, Ρωσία), το παγκόσμιο εμπόριο, ο πληθωρισμός και η απάντηση στην κρίση χρέους, όλα έχουν εισέλθει στον αστερισμό του ανταγωνισμού. Οι ανατροπές στην κλίμακα ισχύος των μεγάλων οικονομικών δυνάμεων (ΗΠΑ, Κίνα - Αναπτυσσόμενες, Ευρωζώνη, Ιαπωνία), οι γεωπολιτικές ανατροπές (Αραβική «άνοιξη», ήττα του ιμπεριαλισμού στο Αφγανιστάν, νέος ρόλος της Τουρκίας στη Μ. Ανατολή κ.λπ.) δίνουν πλέον και πολιτικές διαστάσεις στην ανταγωνιστική διαχείριση της κρίσης.
Οι εξωτερικές απειλές
Σε αυτές τις συνθήκες, το «ξήλωμα» της Ευρωζώνης μπορεί να είναι ο επιταχυντής και το «κριτικό σημείο» για το πέρασμα της κρίσης σε μια νέα φάση και επομένως το πέρασμα σε νέα φάση και της διαχείρισης της κρίσης. Τι το νέο φέρνει αυτή η νέα φάση; Η απάντηση στο ερώτημα είναι εντελώς κρίσιμη και απαιτεί σοβαρή έρευνα και ανάλυση. Εντελώς επιγραμματικά και για τις ανάγκες αυτού του άρθρου, που εστιάζει στις ελληνικές εξελίξεις, σημειώνουμε μόνο μερικά βασικά στοιχεία: α. Το σοβαρό ενδεχόμενο να περάσει η διαχείριση της κρίσης σε ανοιχτά ανταγωνιστική φάση: Στις διασκέψεις του G-20 περισσεύουν η αγωνία και ο πανικός αλλά λείπει παντελώς η σύμπνοια πάνω σε ένα στιβαρό παγκόσμιο σχέδιο για την αναχαίτιση της κρίσης. Η πρώτη -και βασική- αιτία είναι ότι οι αντιφάσεις της κρίσης είναι παντελώς μη ελέγξιμες, ιδιαίτερα σε συνθήκες ανεξέλεγκτων-παγκοσμιοποιημένων χρηματοοικονομικών αγορών, οπότε οι αποφάσεις των μεγάλων καπιταλιστικών δυνάμεων περιορίζονται στη διαχείριση οριακών καταστάσεων με ημίμετρα και «μπαλώματα». Η δεύτερη αιτία είναι ότι δεν υπάρχει τρόπος να μοιραστούν «δίκαια», δηλαδή ισόρροπα, οι συνέπειες της κρίσης στις επιμέρους καπιταλιστικές δυνάμεις. Η τρίτη αιτία είναι ότι η στροφή σε άλλου τύπου πολιτικές διαχείρισης της κρίσης απαιτεί μια παγκόσμια συμφωνία, γεγονός σχεδόν ανέφικτο. Οι πιο ρηξικέλευθες πολιτικές είναι εξ ορισμού ανταγωνιστικές: το κόψιμο χρήματος από τις κεντρικές τράπεζες, ο πληθωρισμός κ.λπ., αν γενικευτούν, θα γενικεύσουν τον ανταγωνισμό και θα φέρουν πιο κοντά τον προστατευτισμό. Η τέταρτη αιτία είναι ότι δεν μπορεί να υπάρξει παγκόσμια καπιταλιστική λύση στην κρίση χρέους. Αν τα κρατικά χρέη ήταν χρέη μεταξύ κρατών, τότε θα μπορούσε να υπάρξει μια διεθνής συμφωνία αλληλοδιαγραφής ενός σημαντικού μέρους των κρατικών χρεών. Όμως, όλα τα κράτη χρωστούν στο κεφάλαιο: τα κρατικά ομόλογα είναι στα χέρια τραπεζών, henge funds, ασφαλιστικών εταιρειών και συνταξιοδοτικών ταμείων κ.λπ. Τυχόν σημαντική διαγραφή χρεών έστω και λίγων χωρών, θα «βύθιζε» τις τράπεζες και θα προκαλούσε νέα χρηματοοικονομική κρίση – αν πάλι στηρίζονταν οι τράπεζες με δημόσιο χρήμα ή εγγυήσεις, το όλο εγχείρημα απλώς δεν θα είχε νόημα. Φτάσαμε λοιπόν στο οριακό σημείο που από τον «ελεγχόμενο ανταγωνισμό» θα περάσουμε, μέσω της μεταβατικής φάσης του γενικευμένου «εκνευρισμού», στην ανοιχτά ανταγωνιστική διαχείριση της κρίσης: κόψιμο χρήματος, πληθωρισμός και εν τέλει προστατευτισμός θα μπουν στην ημερήσια διάταξη.
β. Το σοβαρό πλέον ενδεχόμενο δομικής αναδιάρθρωσης ή και κατάρρευσης της Ευρωζώνης: Θα ήταν αφελές να πιστέψει κανείς ότι η αντικατάσταση του Μπερλουσκόνι από τον Μάριο Μόντι θα σώσει την Ιταλία από την ανάγκη «μηχανισμού στήριξης». Όμως, η Ιταλία είναι «πολύ μεγάλη για να ‘‘πέσει’’ και πολύ μεγάλη για να σωθεί». Εδώ τα ψέματα τελειώνουν και χρειάζονται άλλου τύπου μέτρα – με τα «πακέτα» λιτότητας του Μόντι και με τα λιανοντούφεκα του EFSF η Ιταλία των περίπου 2 τρισ. ευρώ δημόσιου χρέους δεν μπορεί να σωθεί. Ή λοιπόν θα έχουμε στροφή στο κόψιμο χρήματος από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, έκδοση ευρωομολόγου κ.λπ. ή κάτι «δραστικό» πρέπει να γίνει με την Ευρωζώνη. Είναι εξαιρετικά πιθανό -αν όχι βέβαιο- ότι η Γερμανία δεν θα πραγματοποιήσει τη θεαματική στροφή που απαιτεί το κόψιμο χρήματος από την ΕΚΤ και η έκδοση ευρωομολόγου, καθώς θεωρεί αυτές τις πολιτικές αφενός επιβράβευση της δημοσιονομικής «ατασθαλίας» και αφετέρου πολιτικές απαράδεκτου «οικονομικού εξισωτισμού». Μεταξύ άλλων, μια τέτοια στροφή δεν πρόκειται να την «απορροφήσει» και επιτρέψει το γερμανικό πολιτικό σύστημα. Τι απομένει; Αρχικά, αλλά όχι παραπάνω από λίγους μήνες, θα δοκιμαστεί η συνταγή των «μπαλωμάτων», με την ελπίδα ότι η ιταλική κρίση θα αναχαιτιστεί. Μόλις η ελπίδα αυτή καταρρεύσει, τότε θα σημάνει αναπόφευκτα η ώρα για τη δομική αναδιάρθρωση της Ευρωζώνης, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο: είτε με το «ευρώ του Βορρά» και το «ευρώ του Νότου» είτε με τη θεσμοθέτηση της εκδίωξης χωρών από την Ευρωζώνη είτε με τη διάλυση της Ευρωζώνης και τη δημιουργία μιας «γερμανικής ζώνης». Όλα αυτά τα σενάρια είναι, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, σενάρια «πολέμου». Ιδιαίτερα δε για τον ελληνικό καπιταλισμό, είναι σενάρια μεγάλης δοκιμασίας και τεράστιων απειλών.
γ. Το σοβαρό ενδεχόμενο να κλείσει η στρόφιγγα της διεθνούς χρηματοδότησης: Υπό το πρίσμα όλων αυτών, αποτελεί ερώτημα αν τελικά όντως θα υλοποιηθούν οι αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής της 26-27 Οκτωβρίου («κούρεμα» 50% των ελληνικών ομολόγων που έχουν στην κατοχή τους ιδιώτες και ελληνικά ασφαλιστικά ταμεία, νέο χρηματοδοτικό «πακέτο» για την Ελλάδα, ανακεφαλαιοποίηση ελληνικών τραπεζών). Αν πάντως αυτό συμβεί, θα αποτελεί την τελευταία αγορά χρόνου από πλευράς των δυνάμεων που εκπροσωπεί η τρόικα, ώστε να ετοιμαστούν λύσεις δομικής αναδιάρθρωσης της Ευρωζώνης. Αυτό σημαίνει ότι μετά το «κούρεμα» (την «ελεγχόμενη χρεοκοπία») δεν υπάρχει επόμενο βήμα για τον ελληνικό καπιταλισμό – το επόμενο βήμα θα είναι στο κενό: άτακτη χρεοκοπία και έξοδος από το ευρώ. Με ελάχιστο πλέον τμήμα του ελληνικού χρέους να είναι σε ελληνικό δίκαιο, με το μεγαλύτερο μέρος του χρέους να είναι στα χέρια της ΕΚΤ ή να έχει γίνει διακρατικό και ενυπόθηκο, με τη δημόσια περιουσία να εκχωρείται στους δανειστές, με την ύφεση και την ανεργία να καλπάζουν, με την εκκαθάριση αδύναμων κεφαλαίων να σαρώνει τμήματα του ελληνικού κεφαλαίου, ο ελληνικός καπιταλισμός είναι επί ξύλου κρεμάμενος και έκθετος στις εξωτερικές απειλές…
Το «κούρεμα» της ελληνικής αστικής τάξης
Η πολιτική της «εσωτερικής υποτίμησης», η συνακόλουθη καταβαράθρωση της κατανάλωσης και η βαθιά ύφεση, ενεργοποίησε μια μαζική διαδικασία εκκαθάρισης αδύναμων κεφαλαίων: το εμπορικό κεφάλαιο, οι τεχνικές εταιρείες και οι μικρομεσαίοι ήταν τα πρώτα θύματα, εξαιτίας της μείωσης της ζήτησης και του τζίρου που εν μέρει μόνο αντισταθμίστηκε με τη μείωση του εργατικού κόστους. Ωστόσο, οι τράπεζες, οι εξαγωγικές επιχειρήσεις, οι διεθνοποιημένες και πολυεθνικές επιχειρήσεις επωφελήθηκαν: οι πρώτες διασώζονται με την άπλετη στήριξη σε ρευστότητα χάρη στη σύμπραξη ελληνικού Δημοσίου και Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, οι δεύτερες χάρη στη δραστική μείωση του εργατικού κόστους, οι τρίτες επίσης από τη μείωση του εργατικού κόστους και από την παραμονή στο ευρώ που είναι το εργαλείο της διεθνούς επιχειρηματικής τους δραστηριότητας.
Με το «κούρεμα», όμως, άλλαξε κάτι ουσιαστικό: Οι τράπεζες θα πρέπει να ανακεφαλαιοποιηθούν, αυτό δεν μπορεί να γίνει με χρήματα των μεγαλομετόχων τους ούτε με άντληση κεφαλαίων από την αγορά, οπότε θα πρέπει να γίνει μέσω του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, με κοινές μετοχές, γεγονός που θα οδηγήσει στην κρατικοποίησή τους. Οι ιδιώτες μεγαλομέτοχοι κινούν γη και ουρανό για να αποφευχθεί κάτι τέτοιο, αλλά η παραμονή των τραπεζών ύστερα από το «κούρεμα» στους ιδιώτες μεγαλομετόχους θα σημάνει το δραστικό περιορισμό των δανείων προς τον ιδιωτικό τομέα και άρα τη βύθιση σε ακόμη μεγαλύτερη ύφεση. Επιπλέον, με τους ιδιώτες μεγαλομετόχους των τραπεζών είναι συνυφασμένη η «αφρόκρεμα» των επιχειρηματιών των μίντια -και όχι μόνο- καθώς και σημαντικό μέρος του πολιτικού προσωπικού της διαπλοκής: με την «εγγύηση» και κάλυψη των πολιτικών οι μεγαλομέτοχοι των τραπεζών συντηρούσαν με δάνεια (που τα περισσότερα από αυτά πλέον δεν εξυπηρετούνται, είναι «κόκκινα», δηλαδή θαλασσοδάνεια…) σημαίνοντες επιχειρηματίες…
Με λίγα λόγια, η «εσωτερική υποτίμηση» και η συνακόλουθη ύφεση οδηγούν την εκκαθάριση αδύναμων κεφαλαίων μέχρι τον πυρήνα της αστικής τάξης και της πολιτικο-επιχειρηματικής διαπλοκής, γεγονός που προκαλεί ρήγματα σ’ αυτό τον πυρήνα, για πρώτη φορά μετά την υπαγωγή στο μνημόνιο.
Έφτασε λοιπόν η στιγμή των σοβαρών ρηγμάτων μέσα στην αστική τάξη και το πολιτικό της προσωπικό. Αυτό σημαίνει όμως ότι έφτασε επίσης η ώρα που η αντίφαση ανάμεσα στα μακροπρόθεσμα συμφέροντα της ελληνικής αστικής τάξης ως συνόλου και στα συμφέροντα επιμέρους τμημάτων της οξύνεται μέχρι του σημείου να παράγει αντικρουόμενα πολιτικά σχέδια για την εξυπηρέτηση των συμφερόντων της.
Τελευταία «ανάσα» πριν την κατάρρευση
Από τη στιγμή που «έπεσε» η Ιταλία, η κλεψύδρα του χρόνου αδειάζει για τον ελληνικό καπιταλισμό. Η ώρα της κρίσεως πλησιάζει γοργά. Μετά το «κούρεμα» έρχεται η κατάρρευση. Ο συγκερασμός συμφερόντων με τους διεθνείς συμμάχους και «κηδεμόνες» γίνεται όλο και πιο δύσκολος. Η διαπραγματευτική δύναμη της ελληνικής αστικής τάξης μειώνεται εξαιρετικά, ιδιαίτερα μάλιστα μετά το «απονενοημένο διάβημα» του δημοψηφίσματος και την πολιτική φαρσοκωμωδία του σχηματισμού της νέας κυβέρνησης. Ο ελληνικός καπιταλισμός είναι «μελλοθάνατος» – και το ξέρει. Θέλει λοιπόν να πάρει οπωσδήποτε την «ανάσα» του «κουρέματος» και του νέου χρηματοδοτικού πακέτου ώστε να κερδίσει λίγο -αλλά πολύτιμο- χρόνο και να προετοιμαστεί για την «επόμενη μέρα». Οι αποφάσεις της 27ης Οκτωβρίου θα εξασφαλίσουν τη σωτηρία των ελληνικών τραπεζών και τα τοκοχρεολύσια μέχρι και το 2014, ενώ θα μειώσουν σημαντικά την ετήσια δαπάνη για τόκους, εξασφαλίζοντας τουλάχιστον ισοσκελισμένο πρωτογενές αποτέλεσμα αν όχι πρωτογενές πλεόνασμα στους προϋπολογισμούς των επόμενων χρόνων – ακόμη και αν υπάρξουν, που είναι βέβαιο, σοβαρές αποκλίσεις από τους στόχους του αναθεωρημένου Μεσοπρόθεσμου. Αυτό θα αποτελέσει μια κάποια ασπίδα προστασίας στο ενδεχόμενο να κλείσει η στρόφιγγα της διεθνούς χρηματοδότησης σε περίπτωση διάλυσης ή διάσπασης της Ευρωζώνης.
Για να μπορέσει να πάρει αυτή την τελευταία (;) βαθιά ανάσα πριν την «τελική δοκιμασία», η ελληνική αστική τάξη έπρεπε να αποδείξει ότι μπορεί να ελέγξει τα πράγματα στο εσωτερικό: η επίδειξη «πυγμής» με μια βοναπαρτιστική λύση στο εσωτερικό είναι ο όρος για να αποκτήσει η ελληνική αστική τάξη ξανά διαπραγματευτική δύναμη και «πρόσωπο» στο εξωτερικό.
Το δημοψήφισμα
Το «απονενοημένο» διάβημα φυγής προς τα μπρος με το δημοψήφισμα οφειλόταν ακριβώς στην αίσθηση αδυναμίας της κυβέρνησης Παπανδρέου να κάμνει όσα έπρεπε για να αξιοποιήσει για λογαριασμό του ελληνικού καπιταλισμού την τελευταία ανάσα των αποφάσεων της 27ης Οκτωβρίου.
Ο Παπανδρέου είχε να αντιμετωπίσει την κυβερνητική κατάρρευση και την αδυναμία του πολιτικού συστήματος να απορροφήσει τους κραδασμούς από την εφαρμογή της πολιτικής της «εσωτερικής υποτίμησης», των πολιτικών του μνημονίου. Οι πανηγυρισμοί ύστερα από τις αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής κράτησαν μόλις μία μέρα: στις 28 Οκτωβρίου υπεγράφη, με την ιστορικά πρωτοφανή ματαίωση των παρελάσεων, υπεγράφη η ληξιαρχική πράξη θανάτου της κυβέρνησης Παπανδρέου. Ήταν λοιπόν φανερό ότι κάτι έπρεπε να γίνει (και μάλιστα άμεσα), με την κυβέρνηση να καταρρέει, με τις πολιτικές εφεδρείες του συστήματος να καίγονται η μια μετά την άλλη, με το κίνημα αντίστασης να ξεπερνάει τα όρια ανοχής της καθεστωτικής νομιμότητας και να παίρνει ανατρεπτικά χαρακτηριστικά. Υπ’ αυτούς τους όρους, δεν μπορούσε να υπάρξει αποτελεσματική διαχείριση της κρίσης, το πολιτικό σύστημα απαξιωνόταν γοργά, η συγκυρία αποκτούσε χαρακτηριστικά προεπαναστατικής περιόδου. Η αστική τάξη χρειαζόταν επειγόντως μια «φυγή προς τα μπρος» που θα την έβγαζε από το δημιουργημένο αδιέξοδο στη διαχείριση της κρίσης της, που δημιουργούσε θανάσιμους κινδύνους. Ήταν η ώρα για ένα «σχέδιο απεγκλωβισμού», ήταν η ώρα να δράσουν εκείνες οι δυνάμεις που θέλουν να υπερασπιστούν τα συμφέροντα της αστικής τάξης ως συνόλου – φυσικά όπως τα διερμηνεύουν αυτές και… με το αζημίωτο, δηλαδή με αυτούς στο τιμόνι. Η κίνηση Παπανδρέου με το δημοψήφισμα πρέπει να ερμηνευτεί σαν τέτοιος πολιτικός σπασμός στους κόλπους της αστικής τάξης. Στο βαθμό που υπήρχε σ’ αυτήν το στοιχείο του εκβιασμού, αυτός στρεφόταν καταρχήν στο πολιτικό προσωπικό της άρχουσας τάξης και ύστερα στα διάφορα επιμέρους κομμάτια της, που βάζουν το επιμέρους συμφέρον τους πάνω από το συνολικό και μακροπρόθεσμο συμφέρον της αστικής τάξης ως συνόλου.
Επιπλέον, το δημοψήφισμα αποσκοπούσε στο να ανασυντάξει το ΠΑΣΟΚ σαν κόμμα εξουσίας πάνω σε μια «οριακή μάχη», να συγκροτήσει μια κοινωνική συμμαχία σε βοναπαρτιστική βάση με βασικό εργαλείο τον εκβιασμό του ευρώ (ώστε να διασπαστεί και να περιοριστεί η βάση της ευρείας αντιμνημονιακής κοινωνικής συμμαχίας), να εγκαλέσει στα «ταξικά τους καθήκοντα» όλα τα κόμματα και όλο το πολιτικό προσωπικό της άρχουσας τάξης.
Πάνω απ’ όλα, το δημοψήφισμα έβαζε τους πάντες (κόμματα και πολιτικό προσωπικό της άρχουσας τάξης, την Αριστερά, αλλά και τμήματα της μικροαστικής τάξης ή και τμήματα μισθωτών του δημόσιου τομέα) μπροστά στα πραγματικά όρια της πολιτικής τους.
Για τα κόμματα, το πολιτικό προσωπικό αλλά και τμήματα της άρχουσας τάξης ο εκβιασμός αποσκοπούσε στο να τα ευθυγραμμίσει με το συνολικό, αστικό ταξικό συμφέρον, κόβοντάς τους τη δυνατότητα της ανέξοδης αντιπολίτευσης ή της «αυτοκαταστροφικής» για τα συμφέροντα του ελληνικού καπιταλισμού «ανταρσίας».
Για τμήματα των μικροαστικών στρωμάτων και των μισθωτών του δημόσιου τομέα, ο εκβιασμός αποσκοπούσε στο να αποδείξει ότι εξακολουθούν να υπάρχουν «πολύ χειρότερα» απ’ όσα έχουν ήδη συμβεί: η έξοδος από το ευρώ, η πλήρης κατάρρευση μισθών και συντάξεων και η απώλεια των περιουσιακών στοιχείων που αποκτήθηκαν με δάνεια σε ευρώ.
Τέλος, για την Αριστερά, ο εκβιασμός αποσκοπούσε στο να της αφαιρέσει το δικαίωμα στην εύκολη κινηματική ή κοινοβουλευτική αντιπολίτευση: αν ψήφιζε «Όχι» στο δημοψήφισμα, έπρεπε να έχει συγκεκριμένη πρόταση για την «επόμενη μέρα» (κάλυψη χρηματοδοτικών αναγκών του Δημοσίου, ενδεχόμενη «άτακτη» χρεοκοπία, πιθανή έξοδος από το ευρώ κ.λπ.) και συγκεκριμένη-συνολική εναλλακτική λύση.
Η αντίθεση μεταξύ αστικής δημοκρατίας και διαχείρισης της κρίσης
Το δημοψήφισμα όμως ήταν ταυτόχρονα και ένα «κάλεσμα» στο βοναπαρτισμό. Υπενθύμισε στην αστική τάξη, στα κόμματά της και στο πολιτικό της προσωπικό ότι η κρίση είναι τόσο βαθιά, οριακή και «υπαρξιακή», ώστε οι μέθοδοι διαχείρισής της δεν μπορεί να υποτάσσονται στη μιζέρια και στις αδράνειες της μεταπολιτευτικής αστικής δημοκρατίας. Προκειμένου ο ελληνικός καπιταλισμός να σώσει το τομάρι του, χρειάζονται τόλμη και ταχύτητα, κυρίως όμως «ανοιχτό» πνεύμα ώστε να λαμβάνεται κάθε «αναγκαίο μέτρο». Μπροστά σε αυτές τις ανάγκες, τίποτε δεν είναι αθέμιτο και τίποτε δεν πρέπει να στέκεται εμπόδιο: ούτε το Σύνταγμα ούτε οι νόμοι ούτε το «εθιμικό δίκαιο» της μεταπολιτευτικής αστικής δημοκρατίας. Τα εργαλεία άλλων, ταραγμένων εποχών γίνονται ξανά χρήσιμα. Ο Βενιζέλος, ο Τσαλδάρης, ο Παπάγος, ακόμη κι ο Μεταξάς σε έσχατη ανάγκη, μπορούν και πρέπει να είναι πηγή έμπνευσης. Η αντίφαση ανάμεσα στην αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία και στις ανάγκες διαχείρισης της κρίσης πρέπει να λυθεί υπέρ των δεύτερων.
Ο προβληματισμός για το πώς πρέπει να λυθεί αυτή η αντίφαση είναι εξάλλου διεθνής, καθώς διαπερνάει όλη την Ευρωζώνη. Ο έρπων βοναπαρτισμός που έχει ήδη εγκαθιδρυθεί (ακόμη και η ελέω θεού πολιτική αριστοκρατία των θεσμών της Ευρωζώνης έχει κουρελιαστεί από τη Μέρκελ, το Σαρκοζί, τη Λαγκάρντ κ.λπ.) δεν είναι αρκετός και διερευνώνται τρόποι, θεσμικοί και εξωθεσμικοί, ώστε να λυθούν πλήρως τα χέρια της ευρωπαϊκής καπιταλιστικής ηγεσίας. Αυτό το πνεύμα», του οποίου ήταν κοινωνός μαζί με την κυβερνητική του κλίκα, θέλησε να μεταφέρει στην καθ’ ημάς Ανατολή της Ευρωζώνης ο Παπανδρέου, υπενθυμίζοντας στα κόμματα και το πολιτικό προσωπικό της άρχουσας τάξης πόσο πίσω είναι από τις ανάγκες των ιστορικών στιγμών…
Η κυβέρνηση Παπαδήμου
Το «απονενοημένο διάβημα» του δημοψηφίσματος αποδείχτηκε τελικά νυστέρι για το πολιτικό σύστημα - και όχι μόνο. Ο εκβιασμός έπιασε τόπο προς όλες τις κατευθύνσεις! Μένει βέβαια να δούμε αν ο εμπνευστής του στρατηγήματος, ο Γ. Παπανδρέου, θα καταφέρει να ρεφάρει και να παραμείνει υποψήφιος ηγεμόνας στο πολιτικό παιχνίδι, αλλά ακόμη και αν εκ του αποτελέσματος αποδειχτεί ότι «θυσιάστηκε για την τάξη του», τα αποτελέσματα της πρωτοβουλίας του είναι πραγματικά εντυπωσιακά: Παρ’ όλη την τετραήμερη φαρσοκωμωδία για το σχηματισμό της κυβέρνησης «εθνικής σωτηρίας», τα κέρδη για την αστική τάξη είναι σημαντικά:
α. Σε αντίθεση με πριν, υπάρχει μια κυβέρνηση που μπορεί να διασφαλίσει τις κοινοβουλευτικές προϋποθέσεις για την υλοποίηση των αποφάσεων της 27ης Οκτωβρίου, με ευρεία κοινοβουλευτική πλειοψηφία και με τρικομματική στήριξη.
β. Το πρώτο σημαντικό βήμα για τον κοινοβουλευτικό βοναπαρτισμό γίνεται με όρους «εθνικής ομοψυχίας», εκεί που μέχρι προχθές ήταν αμφίβολο αν θα βρεθούν οι 151 βουλευτές για να ψηφιστεί το επόμενο σημαντικό νομοθέτημα της κυβέρνησης Παπανδρέου. Στην κυβέρνηση των τοκογλύφων, προϊόν κοινοβουλευτικού βοναπαρτισμού, συμμετέχουν τα τρία κόμματα, υποστηρίζει το κόμμα της Μπακογιάννη, δεν την υπερψηφίζουν αλλά δείχνουν μάλλον «κατανόηση» η ΔΗΜΑΡ και οι Οικολόγοι, ο Παπούλιας ευλόγησε από τη θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας το βοναπαρτιστικό κοινοβουλευτικό πραξικόπημα. Ο κοινοβουλευτικός βοναπαρτισμός μπήκε στη ζωή μας «δόξη και τιμή»…
γ. Η ΝΔ μπήκε σε κυβέρνηση εθνικής σωτηρίας, εγκαταλείποντας την αντιμνημονιακή «αποχή» από τις κυβερνητικές ευθύνες.
δ. Η ρατσιστική και εμφυλιοπολεμική ακροδεξιά του ΛΑΟΣ αναβαπτίστηκε στην «εθνική κολυμβήθρα του Σιλωάμ», μπήκε στην κυβέρνηση και έγινε «επίσημα» δύναμη εθνικής σωτηρίας.
ε. Ο ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έδωσε εντολή σχηματισμού κυβέρνησης σε έναν τυπικό εκπρόσωπο του τραπεζικού λόμπι, παραβιάζοντας όλες τις συνταγματικές διαδικασίες. Η παράδοση του Μεσοπολέμου αναβιώνει, βάζοντας υποθήκες και για επόμενα βήματα.
στ. Αναμφισβήτητα κερδήθηκε κάποιος χρόνος (όχι πολύς, αλλά το πόσος θα εξαρτηθεί από πολλούς παράγοντες) απέναντι στο κίνημα. Το οποίο πρέπει να «χωνέψει» τον εκβιασμό του δημοψηφίσματος για το ευρώ (παρόλο που αυτό δεν έγινε τελικά) και να βρει τα «πατήματά» του απέναντι σ’ αυτή την κυβέρνηση. Σίγουρα πάντως, δεν θα συνεχίσει στο εντελώς άμεσο διάστημα από το σημείο που ήταν την 28η Οκτωβρίου.
Ύστερα από όλα αυτά, όποιος εξακολουθεί να χλευάζει το στρατήγημα Παπανδρέου, μάλλον υποκύπτει στην αγοραία δημοσιογραφική προσέγγιση των πραγμάτων. Και όποιος πει ότι δεν κατάλαβε, μάλλον είναι τυφλός.
Αδύναμη ή ισχυρή κυβέρνηση;
Αν, αξιοποιώντας όλα τα προηγούμενα, η κυβέρνηση Παπαδήμου καταφέρει να δώσει στον ελληνικό καπιταλισμό την «τελευταία ανάσα» στην οποία αναφερθήκαμε παραπάνω, εξασφαλίζοντας την υλοποίηση των αποφάσεων της 27ης Οκτωβρίου στο σύνολό τους, τότε θα αποδειχτεί πιο ισχυρή από την κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου της τελευταίας περιόδου. Για να τα καταφέρει, χρειάζεται τη συνδρομή και εξωτερικών παραγόντων: πάνω απ’ όλα τη σχετική σταθεροποίηση της κατάστασης στην Ιταλία, τουλάχιστον για τους επόμενους τρεις μήνες. Υπό τις παρούσες συνθήκες, η πλέον ευτυχής συγκυρία για τον ελληνικό καπιταλισμό είναι να παραμείνει η ένταση στο «μέτωπο» της Ιταλίας (πράγμα που θα συμβεί ούτως ή άλλως) αλλά χωρίς να δημιουργηθεί κάποια ανεξέλεγκτη κατάσταση, ώστε να μην ενεργοποιηθούν άμεσα σχέδια βίαιης αναδιάρθρωσης της Ευρωζώνης που θα θέσουν σε αμφισβήτηση το νέο ελληνικό «πακέτο» χρηματοδότησης και θα ενεργοποιήσουν καταστροφικά σενάρια.
Υπό αυτή την προϋπόθεση (που κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με βεβαιότητα ότι θα υπάρξει), η κυβέρνηση Παπαδήμου θα έχει να αναμετρηθεί με τις εσωτερικές αντιφάσεις του κυβερνητικού σχήματος, που δεν εκφράζουν απλώς διαφορετικές κομματικές τακτικές και εγωισμούς, αλλά και εν δυνάμει διαφορετικές στρατηγικές για τη διαχείριση της κρίσης του ελληνικού καπιταλισμού ενόψει της «επόμενης μέρας» καθώς επίσης και υπαρξιακούς σπασμούς τμημάτων της αστικής τάξης που πλέον υφίστανται το δικό τους «κούρεμα»…
Πόσο γρήγορα και υπό ποιες προϋποθέσεις μπορεί το κίνημα να ξεπεράσει το προσωρινό μούδιασμα που αναπόφευκτα προκαλούν οι τελευταίες εξελίξεις; Η απάντηση στο ερώτημα δεν είναι καθόλου απλή: Πηγαίνοντας ένα βήμα μπροστά από τα κόμματα της Αριστεράς και από τις συνδικαλιστικές ηγεσίες, το κίνημα αντίστασης διήνυσε μεγάλο μέρος της διαδρομής οικονομικός αγώνας - πολιτικός αγώνας - πολιτική απεργία, φτάνοντας έτσι σε οριακό σημείο. Ύστερα από τη 48ωρη της 19-20 Οκτωβρίου, ήρθε η ματαίωση των παρελάσεων, όπου το εξεγερσιακό πνεύμα ήταν έκδηλο. Ωστόσο, για να ξεπεραστεί το οριακό αυτό σημείο, απαιτούνται πλέον πολιτικές προϋποθέσεις. Το κίνημα «έσυρε» την Αριστερά μέχρι εδώ, πηγαίνοντας στις κρίσιμες καμπές ένα βήμα μπροστά απ’ αυτήν. Τώρα, το επόμενο βήμα είναι να δοθεί συνειδητά η μάχη για την εξουσία, κι αυτό το βήμα απαιτεί αντιστροφή των ρόλων: πολιτική εναλλακτική πρόταση για την κατάληψη της εξουσίας, με αιχμή προφανώς την πρόταση για κυβέρνηση της Αριστεράς. Αλλά, παρ’ όλα αυτά, θα ήταν θανάσιμο λάθος ο εγκλωβισμός του κινήματος στην προσμονή αλλαγής των εκλογικών συσχετισμών ώστε να πυροδοτηθούν πολιτικές εξελίξεις προς τα αριστερά. Κάτι τέτοιο θα έκανε την κυβέρνηση Παπαδήμου πραγματικά ισχυρή, διευκολύνοντας τα σχέδια και για το ξεδόντιασμα της εκλογικής δυναμικής της Αριστεράς. Το κίνημα πρέπει να κάνει το επόμενο βήμα ως τέτοιο, και αυτό το επόμενο βήμα, στο σημείο που έχει φτάσει, είναι να γίνει φορέας μιας εναλλακτικής εξουσίας. Να αποκτήσει τη δύναμη και τις δομές να ακυρώνει στην πράξη κυβερνητικές πολιτικές, να υλοποιεί την κοινωνική ανυπακοή, να οργανώνεται σαν εν δυνάμει εναλλακτική εξουσία παντού (στους εργασιακούς και κοινωνικούς χώρους και στις γειτονιές), να δημιουργήσει τους όρους για την πολιτική γενική απεργία. Όλα αυτά όμως προϋποθέτουν τον αποφασιστικό ρόλο των πολιτικών πρωτοποριών, της Αριστεράς. Δεν μπορούν να γίνουν όπως μέχρι σήμερα, με το κίνημα να τραβάει μπροστά, σέρνοντας πίσω του την Αριστερά. Όλα αυτά προϋποθέτουν σπασίματα «κρίκων» και αλλαγές συσχετισμών μέσα στην Αριστερά στο αμέσως επόμενο διάστημα. Αλλιώς το κίνημα θα προσπεράσει για τα καλά την Αριστερά και θα συγκρουστεί με τον αντίπαλο χωρίς πολιτική ηγεσία, σχέδιο και εναλλακτική πρόταση – με ό,τι ήθελε σημάνει αυτό.
Στη μεταβατική περίοδο της κυβέρνησης Παπαδήμου, λοιπόν, το ισοζύγιο των συσχετισμών θα κριθεί από πολλούς παράγοντες, εσωτερικούς και εξωτερικούς. Και εδώ, ο ρόλος της Αριστεράς θα είναι εντελώς κρίσιμος!
Οι εκλογές
Φαίνεται πως ήρθε η ώρα να επαληθευτεί η φράση «αν οι εκλογές μπορούσαν να αλλάξουν τα πράγματα, θα ήταν παράνομες»! Η αλλεργία των δυνάμεων του συστήματος απέναντι στις εκλογές είναι τέτοια, ώστε θα ήταν επιπόλαιο να θεωρήσουμε δεδομένο πως θα γίνουν εκλογές σε λίγους μήνες. Αν η κυβέρνηση Παπαδήμου, ευνοούμενη και από τις διεθνείς εξελίξεις, αποδειχτεί αποδοτική για τον ελληνικό καπιταλισμό, τότε δεν αποκλείεται καθόλου οι εκλογές να αναβληθούν για ευθετότερο χρόνο – σε αυτή την περίπτωση η ΝΔ θα μπορούσε ακόμη και να διασπαστεί. Ή να γίνουν αφού πρώτα αλλάξει ο εκλογικός νόμος ώστε να περιθωριοποιηθεί η Αριστερά. Αν πάλι η κυβέρνηση Παπαδήμου ξεφτίσει γρήγορα, υπό το βάρος αρνητικών διεθνών εξελίξεων που φέρνουν κοντά το φάσμα της κατάρρευσης, κινηματικών αντιδράσεων και εσωτερικών αντιφάσεων, τότε δεν αποκλείεται τις εκλογές να προλάβει ο ανοιχτός βοναπαρτισμός του κράτους έκτακτης ανάγκης ή μια λαϊκή εξέγερση. Σε κάθε περίπτωση, σε αυτές τις συνθήκες οι εκλογές πρέπει να ιδωθούν σαν κομμάτι μιας συνολικής αναμέτρησης που παίρνει πλέον χαρακτηριστικά «πολεμικά». Και η πρόταση για κυβέρνηση της Αριστεράς πρέπει να ιδωθεί σαν πολεμική ιαχή στον αγώνα ενάντια στην ελληνική αστική τάξη και το κράτος έκτακτης ανάγκης – σε καμία περίπτωση πάντως σαν επιστροφή σε κάποια «κοινοβουλευτική ομαλότητα», που αποσύρεται γοργά από την ιστορική σκηνή.
Η Αριστερά
Ο εκβιασμός του δημοψηφίσματος και οι μετέπειτα εξελίξεις ανέδειξαν τα όρια της πολιτικής των δύο μεγάλων κομμάτων της Αριστεράς: του ΣΥΝ και του ΚΚΕ. Πιο καθαρά το ΚΚΕ και με αντιφάσεις ο ΣΥΝ, δεν σήκωσαν το γάντι του δημοψηφίσματος, έκαναν σαφές ότι «προτιμούν» τις εκλογές και έμειναν στη γωνία των εξελίξεων περιμένοντας να δουν ποια κάλπη θα στηθεί… Το μεγάλο πρόβλημα όμως είναι ότι δεν πείθουν πως εννοούν να δώσουν αποφασιστικά τη μάχη για την εξουσία – όχι απλώς τον «καλό εκλογικό αγώνα» όταν η αστική τάξη δεήσει να κάνει εκλογές. Δεν λειτουργούν στη συγκυρία σαν πολιτικοί ηγεμόνες, που αναλαμβάνουν πλήρως την ευθύνη του αγώνα για την εξουσία, δίνοντας πολιτική προοπτική και ηγεσία στο κίνημα. Χρειάζεται συστηματικός και σκληρός αγώνας μέσα στην Αριστερά για να αλλάξει αυτή η παραλυτική συνθήκη.
Στις συνθήκες που έχουν δημιουργηθεί, η συνολική πολιτική πρόταση αγώνα της Αριστεράς πρέπει να περιλαμβάνει
Μετωπική σύγκρουση με την κυβέρνηση Παπαδήμου: ΚΑΤΩ Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΤΩΝ ΤΟΚΟΓΛΥΦΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΟΥ ΒΟΝΑΠΑΡΤΙΣΜΟΥ!
Γενικευμένη πολιτική ανυπακοή, με άμεση αιχμή την άρνηση πληρωμής των χαρατσιών.
Πολιτικό μέτωπο και αγώνας για κυβέρνηση της Αριστεράς, ώστε να πληρώσει την κρίση το κεφάλαιο και όχι οι εργαζόμενοι – το αίτημα για εκλογές πρέπει να συνδυαστεί με την πάλη για την ανατροπή της κυβέρνησης Παπαδήμου.
Ενότητα στη δράση της Αριστεράς και οικοδόμηση του κινήματος αντίστασης σαν φορέα της εναλλακτικής εξουσίας των εργαζομένων: λαϊκές συνελεύσεις σε όλες τις γειτονιές, επιτροπές αγώνα σε όλους τους εργασιακούς - κοινωνικούς χώρους, κλαδικός,περιφερειακός και πανεθνικός συντονισμός.
Πάλη ενάντια στον κοινοβουλευτικό βοναπαρτισμό, σαν συστατικό στοιχείο του αγώνα για την εξουσία - και όχι με την αυταπάτη της επιστροφής σε κάποια μυθική «ομαλότητα».
< Προηγούμενο Επόμενο >
Μπροστά σε μια νέα, ελληνική και διεθνή, συγκυρία
Και εγένετο κυβέρνηση με τραπεζίτη πρωθυπουργό και με υπουργούς από το ΠΑΣΟΚ, τη ΝΔ και το ΛΑΟΣ! Ο Μεσοπόλεμος και η κυβέρνηση Τσαλδάρη βρικολάκιασαν και εμφανίστηκαν στη μνημονιακή νύχτα του 2011! Η αστική τάξη ανακάλεσε όλες τις εφεδρείες στα «όπλα», ο Πάσχος Μανδραβέλης εκδήλωσε την ενόχλησή του που δεν προβλέπονται «κυρώσεις» για την περίπτωση που η Αριστερά προσβάλλει τον πρόεδρο της Δημοκρατίας μη ανταποκρινόμενη στις προσκλήσεις του, ενώ «σοβαρά» διεθνή έντυπα μεγάλης εμβέλειας έχουν μια περίεργη επιμονή σε ρεπορτάζ περί κινδύνου πραξικοπήματος στην Ελλάδα. Στο νου έρχεται αυτόματα ο συνειρμός: και ύστερα από τον Τσαλδάρη, ο… Μεταξάς; Ποιο είναι το νόημα, και το «μήνυμα», όσων «πρωτοφανών» ζούμε τις τελευταίες μέρες; Εννοείται βέβαια ότι για να αναλύσουμε την ελληνική περίπτωση, πρέπει να εξετάσουμε σε ποιο στάδιο βρίσκεται η κρίση της Ευρωζώνης και του παγκόσμιου καπιταλισμού εν γένει: πώς σχετίζεται με τις ελληνικές εξελίξεις η «πτώση» της Ιταλίας και η στοχοποίηση πλέον από τις «αγορές» της ίδιας της Γαλλίας, αλλά και η παγκόσμια αγωνία για τη γενίκευση της κρίσης χρέους, για το νέο γύρο τραπεζικής κρίσης και για την επερχόμενη παγκόσμια επιβράδυνση αν όχι νέα ύφεση.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Για μερικές μέρες ύστερα από τη «βόμβα» Παπανδρέου τη Δευτέρα 31 Οκτωβρίου, ένα φάντασμα πλανιόταν πάνω από τον παγκόσμιο καπιταλισμό: το φάντασμα του ελληνικού δημοψηφίσματος - για τη δανειακή σύμβαση αρχικά, για το ευρώ στη συνέχεια. Με την εξαγγελία του, η Wall Street και τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια κατέρρευσαν, οι ευρωπαϊκές αγορές ομολόγων αναστατώθηκαν, τα spread και τα CDS της Ιταλίας (κυρίως) αλλά και της Ισπανίας απογειώθηκαν, οι «αγορές» περιέλαβαν και τη Γαλλία (οι γαλλικές τράπεζες δέχθηκαν μαζικές επιθέσεις, ενώ πάνω από 10 δισ. ευρώ παίχτηκαν σε λίγες μέρες στα γαλλικά CDS), η Μέρκελ, ο Σαρκοζί και η Λαγκάρντ φρύαξαν και απαίτησαν να εφαρμοστεί το συντομότερο δυνατόν η συμφωνία της Συνόδου Κορυφής (αυτή που τάχα έγινε για να… σώσει τους μισθούς και τις συντάξεις των Ελλήνων εργαζομένων…), οι αναδυόμενοι (Κίνα, Ινδία, Βραζιλία) έκαναν εκκλήσεις να εφαρμοστεί η συμφωνία της 27ης Οκτωβρίου (!) και όλοι μαζί κάλεσαν τον Παπανδρέου στις Κάννες για να του τα ψάλλουν και να του ζητήσουν να μην κάνει δημοψήφισμα ή, αν κάνει, να μην αφορά τη δανειακή σύμβαση αλλά το μέσα ή έξω από το ευρώ!!! Μπροστά στο «φάντασμα» του δημοψηφίσματος, ακόμη και οι εκλογές, που μέχρι χθες θεωρούνταν «καταστροφή» από τα παπαγαλάκια της ελληνικής αστικής τάξης και «απαγορεύονταν» από τους διεθνείς συμμάχους της, έγιναν μια κάποια λύση…
Ύστερα από λίγες μέρες, ωστόσο, μας αποκαλύφθηκε θεαματικά το μεγάλο «μυστικό» και η βαθύτερη αιτία του παγκόσμιου «εκνευρισμού με τα ελληνικά καμώματα»: η Ιταλία «έπεσε», μπήκε υπό την κηδεμονία του ΔΝΤ και της Κομισιόν, η συζήτηση για κίνδυνο άμεσης κατάρρευσης της Ευρωζώνης άναψε για τα καλά, σχέδια για δημιουργία «ευρώ του Βορρά» και «ευρώ του Νότου» διέρρευσαν σε μεγάλα ευρωπαϊκά έντυπα με προέλευση γαλλικά think tank, ενώ η Λαγκάρντ βγήκε στη γύρα στις πρωτεύουσες των Αναπτυσσόμενων (αρχίζοντας από τη Ρωσία) μπας και βρει χρηματοδότηση για το ΔΝΤ και αγοραστές για τα ευρωπαϊκά ομόλογα…
Συμπέρασμα πρώτο: Η κρίση του παγκόσμιου καπιταλισμού είναι τόσο βαθιά, ώστε να είναι θανάσιμα ευάλωτος σε ανεξέλεγκτες εξελίξεις ακόμη και στο μικρό ελληνικό «γαλατικό χωριό». Συμπέρασμα δεύτερο: Τη συμφωνία της 27ης Οκτωβρίου την είχαν ανάγκη ο Ομπάμα, η Μέρκελ, ο Σαρκοζί και η Λαγκάρντ εξίσου αν όχι περισσότερο από τον Γιώργο Παπανδρέου. Συμπέρασμα τρίτο: Για να συμβαίνουν όλα αυτά, πάει να πει ότι ο κόμπος έφτασε στο χτένι, ότι «δεν πάει άλλο».
Για ποιον όμως «δεν πάει άλλο» και γιατί;
Πρώτα απ’ όλα για το διεθνές καπιταλιστικό σύστημα: Λίγες μόνο μέρες ύστερα από το ελληνικό «απονενοημένο διάβημα» του δημοψηφίσματος, η Ιταλία διάβηκε «τιμή και δόξη» τις πύλες του ΔΝΤ, αποκαλύπτοντας αυτό που όλοι ξέρουν αλλά όλοι το κρύβουν: ότι η κρίση χρέους έχει ήδη γενικευτεί στον αναπτυγμένο καπιταλιστικό κόσμο, ότι ο καπιταλισμός βαδίζει σε νέα ύφεση και ότι η Ευρωζώνη είναι υπό κατάρρευση.
Ύστερα, με τον ελληνικό καπιταλισμό: Μαζί με τους εκπροσώπους του παγκόσμιου καπιταλισμού, με τον «τυχοδιωκτισμό» του δημοψηφίσματος φρύαξε, στα καθ’ ημάς, μεγάλο τμήμα του πολιτικού προσωπικού των αστικών κομμάτων, των καναλιών και εκπροσώπων των «παραγωγικών τάξεων». «Τυχοδιώκτης» ο Παπανδρέου, «λύση ομαλότητας» οι εκλογές (αλλά καλού κακού ας κάνουμε ένα «εθνικό» προεκλογικό «μασάζ» στις συνειδήσεις του κόσμου ή ίσως και στον εκλογικό νόμο για να αποφύγουμε μεγάλα ποσοστά της Αριστεράς) αλλά «καταστροφή» το δημοψήφισμα. Προς τι οι οιμωγές και οι θρήνοι; Γιατί ο πανικός; Γιατί τόση «εθνική ομοψυχία» ύστερα από 4 μέρες φαρσοκωμωδίας για το σχηματισμό κυβέρνησης «εθνικής σωτηρίας»; Οι λόγοι είναι βασικά τρεις: Πρώτον, ήρθε η ώρα που, στο βωμό των συνολικών - στρατηγικών συμφερόντων της ελληνικής αστικής τάξης, θα θυσιαστούν κάποια τμήματά της. Δεύτερον, ήρθε η ώρα που πρέπει να αντιμετωπιστεί με ριζικά μέτρα η αντίφαση μεταξύ της κοινοβουλευτικής αστικής δημοκρατίας και των αναγκών διαχείρισης της καπιταλιστικής κρίσης. Τρίτον, ήρθε η ώρα που τα συμφέροντα της ελληνικής αστικής τάξης και τα συμφέροντα των διεθνών συμμάχων και «κηδεμόνων» της δεν μπορούν να συγκεραστούν με αρμονικό τρόπο – δηλαδή η ώρα των μεγάλων εξωτερικών επειλών.
Ήγγικεν, λοιπόν, η ώρα για «άλλου τύπου» εξελίξεις…
Η διεθνής κρίση σε οριακό σημείο
Ότι η κρίση του παγκόσμιου καπιταλισμού βαθαίνει, χωρίς ορατό σημείο εξόδου, αποδεικνύεται περίτρανα από το γεγονός ότι δεν υπάρχει ούτε μία πρόβλεψη καπιταλιστικών think tanks ούτε ένα άρθρο σε διεθνούς εμβέλειας καπιταλιστικό έντυπο ούτε μία προφητεία «ηρώων» σαν τον Ρουμπινί που να διακινδυνεύει πρόβλεψη για την έξοδο του συστήματος από την κρίση. Όλοι αυτοί που προβλέπουν ανοήτως -και κατά παραγγελία- ότι για παράδειγμα το αναλογιστικό έλλειμμα των ελληνικών ασφαλιστικών ταμείων θα ανέλθει μέχρι το 2060 (!) σε τάδε ύψος ή που προέβλεψαν πρόσφατα ότι ύστερα από το «κούρεμα» των ελληνικών ομολόγων το ελληνικό χρέος θα μειωθεί σε 120% του ΑΕΠ το 2020 (αυτοί οι ίδιοι που έπεφταν διαρκώς έξω για το ετήσιο έλλειμμα του ελληνικού Δημοσίου, ακόμη και για αποτελέσματα τριμήνου στην εκτέλεση του προϋπολογισμού!), δεν τολμούν να προφητέψουν αν και πότε ο παγκόσμιος καπιταλισμός θα δει φως στην άκρη του τούνελ.
Υπάρχει όμως κάτι που μπορεί να προβλεφθεί, και έχει προβλεφθεί, μετά βεβαιότητος: ότι στα τέλη του 2011 το μέσο ακαθάριστο χρέος σε όλο τον αναπτυγμένο καπιταλιστικό κόσμο (G-7, Ευρωζώνη, G-20, ΟΟΣΑ) θα αγγίξει ή και θα ξεπεράσει το 100% του ΑΕΠ, ενώ ως τα τέλη του 2013 θα ξεπεράσει το 120% του ΑΕΠ. Τέτοιες προβλέψεις είχε κάνει ήδη από πέρυσι η περιβόητη Black Rock, που αυτό τον καιρό είναι στην Ελλάδα και ελέγχει, κατά παραγγελία της τρόικας, τα χαρτοφυλάκια των ελληνικών τραπεζών. Οι προβλέψεις αυτές σημαίνουν ότι μπήκαμε ήδη στη φάση της γενικευμένης κρίσης χρέους σε όλο τον αναπτυγμένο καπιταλιστικό κόσμο, η οποία θα κλιμακωθεί την επόμενη διετία, μετατρέποντάς τον σε ιστορικά πρωτοφανή κλίμακα σε μπαρουταποθήκη έτοιμη να εκραγεί.
Υπάρχει επίσης μια δεύτερη πρόβλεψη, στην οποία συγκλίνει πλέον η πλειονότητα των αναλυτών του συστήματος: ότι η παγκόσμια οικονομία εισέρχεται ξανά σε φάση επιβράδυνσης ή και ύφεσης, ύστερα από την αναιμική ανάκαμψη του 2011.
Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη σοφία για να συμπεράνουμε ότι ο συνδυασμός μιας νέας ύφεσης, ή έστω μεγάλης επιβράδυνσης, με την κλιμάκωση της κρίσης χρέους θα επιδεινώσει την καπιταλιστική κρίση συνολικά, καθώς θα επιδεινώσει τους βασικούς φαύλους κύκλους που τη χαρακτηρίζουν: α. Το φαύλο κύκλο ανάμεσα στην ύφεση και τη δημοσιονομική κρίση: Η ύφεση, σε συνδυασμό μάλιστα με τις πολιτικές ακραίας λιτότητας, μειώνει τα δημόσια έσοδα, αυξάνει τα ελλείμματα και τελικά το χρέος, φέρνει νέα μέτρα λιτότητας που βαθαίνουν την έφεση, ενώ μειώνει το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) και άρα αυξάνει το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ κ.λπ. κ.λπ. β. Το φαύλο κύκλο μεταξύ χρηματοοικονομικής και δημοσιονομικής κρίσης: Η κρίση πρωτο-εκδηλώθηκε σαν κρίση του τραπεζικού και ευρύτερα του χρηματοοικονομικού τομέα, προκάλεσε την αντίδραση των κυβερνήσεων, που στήριξαν με τεράστια ποσά και δημόσιες εγγυήσεις τις τράπεζες, επιδεινώνοντας έτσι τη δημοσιονομική κρίση. Στη συνέχεια, από τα μέσα του 2011 έχουμε ένα νέο γύρο κρίσης των τραπεζών και ευρύτερα του χρηματοοικονομικού τομέα, νέα «πακέτα» στήριξης των τραπεζών (η γνωστή ανακεφαλαιοποίηση), που επιδεινώνουν με τη σειρά τους τη δημοσιονομική κρίση κ.λπ. κ.λπ. γ. Το φαύλο κύκλο μεταξύ χρηματοοικονομικής κρίσης και ύφεσης: Σε αντίθεση με την άποψη ότι η κρίση είναι χρηματοοικονομική, κρίση του «πλασματικού κεφαλαίου» και του «καπιταλισμού-καζίνο», η πραγματικότητα είναι ότι η γιγάντωση του χρηματοοικονομικού τομέα ήταν ο τρόπος να παρελκυσθεί και να καθυστερήσει η κρίση υπερσυσσώρευσης, μέσα από την προεξόφληση μελλοντικών εισοδημάτων – ένα είδος «χρηματοοικονομικού κεϊνσιανισμού». Από τη στιγμή όμως που ο χρηματοοικονομικός τομέας είναι σε διαρκή κρίση και δεν μπορεί πλέον να παίξει τον προηγούμενο ρόλο του, αυτή η βαλβίδα εκτόνωσης της κρίσης υπερσυσσώρευσης κλείνει, κι αυτό «επιστρέφει» σαν γενικευμένο αδιέξοδο για τον χρηματοοικονομικό τομέα, που με τη σειρά του επιδεινώνει την κρίση στην «πραγματική οικονομία». Κάτι παραπάνω: αν ο χρηματοοικονομικός τομέας λειτουργούσε σαν «πολλαπλασιαστής» της κατανάλωσης πριν την κρίση, τώρα η τεράστια μάζα των απαξιωμένων χρηματοοικονομικών προϊόντων αλλά και η μεγάλης έκτασης υποθήκευση μελλοντικών εισοδημάτων γίνεται αρνητικός πολλαπλασιαστής της κατανάλωσης. Η επερχόμενη επιβράδυνση ή και ύφεση αναστέλλει την προσπάθεια δημιουργίας κλίματος θετικών προσδοκιών ώστε να σταματήσει η απαξίωση του όγκου της χρηματοοικονομικής σαβούρας και απειλεί με νέα χρηματοοικονομική έκρηξη.
Καθώς λοιπόν ο «τυφλοπόντικας» της Ιστορίας έχει, μέσα από αυτούς τους φαύλους κύκλους, υποσκάψει τα θεμέλιά του, το οικοδόμημα της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης τρίζει. Η παγκόσμια «συνεννόηση» των μεγάλων καπιταλιστικών δυνάμεων στο ζήτημα της διαχείρισης της κρίσης χρέους και της κρίσης των τραπεζών δοκιμάζεται σκληρά και η διαχείριση της κρίσης γίνεται όλο και πιο ανταγωνιστική. Η πολιτική επιτοκίων και ρευστότητας των κεντρικών τραπεζών (το κόψιμο χρήματος), οι νομισματικές ισοτιμίες, οι σχέσεις ΗΠΑ - Ευρωζώνης και Αναπτυσσόμενων οικονομιών (Βραζιλία, Κίνα, Ινδία, Ρωσία), το παγκόσμιο εμπόριο, ο πληθωρισμός και η απάντηση στην κρίση χρέους, όλα έχουν εισέλθει στον αστερισμό του ανταγωνισμού. Οι ανατροπές στην κλίμακα ισχύος των μεγάλων οικονομικών δυνάμεων (ΗΠΑ, Κίνα - Αναπτυσσόμενες, Ευρωζώνη, Ιαπωνία), οι γεωπολιτικές ανατροπές (Αραβική «άνοιξη», ήττα του ιμπεριαλισμού στο Αφγανιστάν, νέος ρόλος της Τουρκίας στη Μ. Ανατολή κ.λπ.) δίνουν πλέον και πολιτικές διαστάσεις στην ανταγωνιστική διαχείριση της κρίσης.
Οι εξωτερικές απειλές
Σε αυτές τις συνθήκες, το «ξήλωμα» της Ευρωζώνης μπορεί να είναι ο επιταχυντής και το «κριτικό σημείο» για το πέρασμα της κρίσης σε μια νέα φάση και επομένως το πέρασμα σε νέα φάση και της διαχείρισης της κρίσης. Τι το νέο φέρνει αυτή η νέα φάση; Η απάντηση στο ερώτημα είναι εντελώς κρίσιμη και απαιτεί σοβαρή έρευνα και ανάλυση. Εντελώς επιγραμματικά και για τις ανάγκες αυτού του άρθρου, που εστιάζει στις ελληνικές εξελίξεις, σημειώνουμε μόνο μερικά βασικά στοιχεία: α. Το σοβαρό ενδεχόμενο να περάσει η διαχείριση της κρίσης σε ανοιχτά ανταγωνιστική φάση: Στις διασκέψεις του G-20 περισσεύουν η αγωνία και ο πανικός αλλά λείπει παντελώς η σύμπνοια πάνω σε ένα στιβαρό παγκόσμιο σχέδιο για την αναχαίτιση της κρίσης. Η πρώτη -και βασική- αιτία είναι ότι οι αντιφάσεις της κρίσης είναι παντελώς μη ελέγξιμες, ιδιαίτερα σε συνθήκες ανεξέλεγκτων-παγκοσμιοποιημένων χρηματοοικονομικών αγορών, οπότε οι αποφάσεις των μεγάλων καπιταλιστικών δυνάμεων περιορίζονται στη διαχείριση οριακών καταστάσεων με ημίμετρα και «μπαλώματα». Η δεύτερη αιτία είναι ότι δεν υπάρχει τρόπος να μοιραστούν «δίκαια», δηλαδή ισόρροπα, οι συνέπειες της κρίσης στις επιμέρους καπιταλιστικές δυνάμεις. Η τρίτη αιτία είναι ότι η στροφή σε άλλου τύπου πολιτικές διαχείρισης της κρίσης απαιτεί μια παγκόσμια συμφωνία, γεγονός σχεδόν ανέφικτο. Οι πιο ρηξικέλευθες πολιτικές είναι εξ ορισμού ανταγωνιστικές: το κόψιμο χρήματος από τις κεντρικές τράπεζες, ο πληθωρισμός κ.λπ., αν γενικευτούν, θα γενικεύσουν τον ανταγωνισμό και θα φέρουν πιο κοντά τον προστατευτισμό. Η τέταρτη αιτία είναι ότι δεν μπορεί να υπάρξει παγκόσμια καπιταλιστική λύση στην κρίση χρέους. Αν τα κρατικά χρέη ήταν χρέη μεταξύ κρατών, τότε θα μπορούσε να υπάρξει μια διεθνής συμφωνία αλληλοδιαγραφής ενός σημαντικού μέρους των κρατικών χρεών. Όμως, όλα τα κράτη χρωστούν στο κεφάλαιο: τα κρατικά ομόλογα είναι στα χέρια τραπεζών, henge funds, ασφαλιστικών εταιρειών και συνταξιοδοτικών ταμείων κ.λπ. Τυχόν σημαντική διαγραφή χρεών έστω και λίγων χωρών, θα «βύθιζε» τις τράπεζες και θα προκαλούσε νέα χρηματοοικονομική κρίση – αν πάλι στηρίζονταν οι τράπεζες με δημόσιο χρήμα ή εγγυήσεις, το όλο εγχείρημα απλώς δεν θα είχε νόημα. Φτάσαμε λοιπόν στο οριακό σημείο που από τον «ελεγχόμενο ανταγωνισμό» θα περάσουμε, μέσω της μεταβατικής φάσης του γενικευμένου «εκνευρισμού», στην ανοιχτά ανταγωνιστική διαχείριση της κρίσης: κόψιμο χρήματος, πληθωρισμός και εν τέλει προστατευτισμός θα μπουν στην ημερήσια διάταξη.
β. Το σοβαρό πλέον ενδεχόμενο δομικής αναδιάρθρωσης ή και κατάρρευσης της Ευρωζώνης: Θα ήταν αφελές να πιστέψει κανείς ότι η αντικατάσταση του Μπερλουσκόνι από τον Μάριο Μόντι θα σώσει την Ιταλία από την ανάγκη «μηχανισμού στήριξης». Όμως, η Ιταλία είναι «πολύ μεγάλη για να ‘‘πέσει’’ και πολύ μεγάλη για να σωθεί». Εδώ τα ψέματα τελειώνουν και χρειάζονται άλλου τύπου μέτρα – με τα «πακέτα» λιτότητας του Μόντι και με τα λιανοντούφεκα του EFSF η Ιταλία των περίπου 2 τρισ. ευρώ δημόσιου χρέους δεν μπορεί να σωθεί. Ή λοιπόν θα έχουμε στροφή στο κόψιμο χρήματος από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, έκδοση ευρωομολόγου κ.λπ. ή κάτι «δραστικό» πρέπει να γίνει με την Ευρωζώνη. Είναι εξαιρετικά πιθανό -αν όχι βέβαιο- ότι η Γερμανία δεν θα πραγματοποιήσει τη θεαματική στροφή που απαιτεί το κόψιμο χρήματος από την ΕΚΤ και η έκδοση ευρωομολόγου, καθώς θεωρεί αυτές τις πολιτικές αφενός επιβράβευση της δημοσιονομικής «ατασθαλίας» και αφετέρου πολιτικές απαράδεκτου «οικονομικού εξισωτισμού». Μεταξύ άλλων, μια τέτοια στροφή δεν πρόκειται να την «απορροφήσει» και επιτρέψει το γερμανικό πολιτικό σύστημα. Τι απομένει; Αρχικά, αλλά όχι παραπάνω από λίγους μήνες, θα δοκιμαστεί η συνταγή των «μπαλωμάτων», με την ελπίδα ότι η ιταλική κρίση θα αναχαιτιστεί. Μόλις η ελπίδα αυτή καταρρεύσει, τότε θα σημάνει αναπόφευκτα η ώρα για τη δομική αναδιάρθρωση της Ευρωζώνης, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο: είτε με το «ευρώ του Βορρά» και το «ευρώ του Νότου» είτε με τη θεσμοθέτηση της εκδίωξης χωρών από την Ευρωζώνη είτε με τη διάλυση της Ευρωζώνης και τη δημιουργία μιας «γερμανικής ζώνης». Όλα αυτά τα σενάρια είναι, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, σενάρια «πολέμου». Ιδιαίτερα δε για τον ελληνικό καπιταλισμό, είναι σενάρια μεγάλης δοκιμασίας και τεράστιων απειλών.
γ. Το σοβαρό ενδεχόμενο να κλείσει η στρόφιγγα της διεθνούς χρηματοδότησης: Υπό το πρίσμα όλων αυτών, αποτελεί ερώτημα αν τελικά όντως θα υλοποιηθούν οι αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής της 26-27 Οκτωβρίου («κούρεμα» 50% των ελληνικών ομολόγων που έχουν στην κατοχή τους ιδιώτες και ελληνικά ασφαλιστικά ταμεία, νέο χρηματοδοτικό «πακέτο» για την Ελλάδα, ανακεφαλαιοποίηση ελληνικών τραπεζών). Αν πάντως αυτό συμβεί, θα αποτελεί την τελευταία αγορά χρόνου από πλευράς των δυνάμεων που εκπροσωπεί η τρόικα, ώστε να ετοιμαστούν λύσεις δομικής αναδιάρθρωσης της Ευρωζώνης. Αυτό σημαίνει ότι μετά το «κούρεμα» (την «ελεγχόμενη χρεοκοπία») δεν υπάρχει επόμενο βήμα για τον ελληνικό καπιταλισμό – το επόμενο βήμα θα είναι στο κενό: άτακτη χρεοκοπία και έξοδος από το ευρώ. Με ελάχιστο πλέον τμήμα του ελληνικού χρέους να είναι σε ελληνικό δίκαιο, με το μεγαλύτερο μέρος του χρέους να είναι στα χέρια της ΕΚΤ ή να έχει γίνει διακρατικό και ενυπόθηκο, με τη δημόσια περιουσία να εκχωρείται στους δανειστές, με την ύφεση και την ανεργία να καλπάζουν, με την εκκαθάριση αδύναμων κεφαλαίων να σαρώνει τμήματα του ελληνικού κεφαλαίου, ο ελληνικός καπιταλισμός είναι επί ξύλου κρεμάμενος και έκθετος στις εξωτερικές απειλές…
Το «κούρεμα» της ελληνικής αστικής τάξης
Η πολιτική της «εσωτερικής υποτίμησης», η συνακόλουθη καταβαράθρωση της κατανάλωσης και η βαθιά ύφεση, ενεργοποίησε μια μαζική διαδικασία εκκαθάρισης αδύναμων κεφαλαίων: το εμπορικό κεφάλαιο, οι τεχνικές εταιρείες και οι μικρομεσαίοι ήταν τα πρώτα θύματα, εξαιτίας της μείωσης της ζήτησης και του τζίρου που εν μέρει μόνο αντισταθμίστηκε με τη μείωση του εργατικού κόστους. Ωστόσο, οι τράπεζες, οι εξαγωγικές επιχειρήσεις, οι διεθνοποιημένες και πολυεθνικές επιχειρήσεις επωφελήθηκαν: οι πρώτες διασώζονται με την άπλετη στήριξη σε ρευστότητα χάρη στη σύμπραξη ελληνικού Δημοσίου και Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, οι δεύτερες χάρη στη δραστική μείωση του εργατικού κόστους, οι τρίτες επίσης από τη μείωση του εργατικού κόστους και από την παραμονή στο ευρώ που είναι το εργαλείο της διεθνούς επιχειρηματικής τους δραστηριότητας.
Με το «κούρεμα», όμως, άλλαξε κάτι ουσιαστικό: Οι τράπεζες θα πρέπει να ανακεφαλαιοποιηθούν, αυτό δεν μπορεί να γίνει με χρήματα των μεγαλομετόχων τους ούτε με άντληση κεφαλαίων από την αγορά, οπότε θα πρέπει να γίνει μέσω του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, με κοινές μετοχές, γεγονός που θα οδηγήσει στην κρατικοποίησή τους. Οι ιδιώτες μεγαλομέτοχοι κινούν γη και ουρανό για να αποφευχθεί κάτι τέτοιο, αλλά η παραμονή των τραπεζών ύστερα από το «κούρεμα» στους ιδιώτες μεγαλομετόχους θα σημάνει το δραστικό περιορισμό των δανείων προς τον ιδιωτικό τομέα και άρα τη βύθιση σε ακόμη μεγαλύτερη ύφεση. Επιπλέον, με τους ιδιώτες μεγαλομετόχους των τραπεζών είναι συνυφασμένη η «αφρόκρεμα» των επιχειρηματιών των μίντια -και όχι μόνο- καθώς και σημαντικό μέρος του πολιτικού προσωπικού της διαπλοκής: με την «εγγύηση» και κάλυψη των πολιτικών οι μεγαλομέτοχοι των τραπεζών συντηρούσαν με δάνεια (που τα περισσότερα από αυτά πλέον δεν εξυπηρετούνται, είναι «κόκκινα», δηλαδή θαλασσοδάνεια…) σημαίνοντες επιχειρηματίες…
Με λίγα λόγια, η «εσωτερική υποτίμηση» και η συνακόλουθη ύφεση οδηγούν την εκκαθάριση αδύναμων κεφαλαίων μέχρι τον πυρήνα της αστικής τάξης και της πολιτικο-επιχειρηματικής διαπλοκής, γεγονός που προκαλεί ρήγματα σ’ αυτό τον πυρήνα, για πρώτη φορά μετά την υπαγωγή στο μνημόνιο.
Έφτασε λοιπόν η στιγμή των σοβαρών ρηγμάτων μέσα στην αστική τάξη και το πολιτικό της προσωπικό. Αυτό σημαίνει όμως ότι έφτασε επίσης η ώρα που η αντίφαση ανάμεσα στα μακροπρόθεσμα συμφέροντα της ελληνικής αστικής τάξης ως συνόλου και στα συμφέροντα επιμέρους τμημάτων της οξύνεται μέχρι του σημείου να παράγει αντικρουόμενα πολιτικά σχέδια για την εξυπηρέτηση των συμφερόντων της.
Τελευταία «ανάσα» πριν την κατάρρευση
Από τη στιγμή που «έπεσε» η Ιταλία, η κλεψύδρα του χρόνου αδειάζει για τον ελληνικό καπιταλισμό. Η ώρα της κρίσεως πλησιάζει γοργά. Μετά το «κούρεμα» έρχεται η κατάρρευση. Ο συγκερασμός συμφερόντων με τους διεθνείς συμμάχους και «κηδεμόνες» γίνεται όλο και πιο δύσκολος. Η διαπραγματευτική δύναμη της ελληνικής αστικής τάξης μειώνεται εξαιρετικά, ιδιαίτερα μάλιστα μετά το «απονενοημένο διάβημα» του δημοψηφίσματος και την πολιτική φαρσοκωμωδία του σχηματισμού της νέας κυβέρνησης. Ο ελληνικός καπιταλισμός είναι «μελλοθάνατος» – και το ξέρει. Θέλει λοιπόν να πάρει οπωσδήποτε την «ανάσα» του «κουρέματος» και του νέου χρηματοδοτικού πακέτου ώστε να κερδίσει λίγο -αλλά πολύτιμο- χρόνο και να προετοιμαστεί για την «επόμενη μέρα». Οι αποφάσεις της 27ης Οκτωβρίου θα εξασφαλίσουν τη σωτηρία των ελληνικών τραπεζών και τα τοκοχρεολύσια μέχρι και το 2014, ενώ θα μειώσουν σημαντικά την ετήσια δαπάνη για τόκους, εξασφαλίζοντας τουλάχιστον ισοσκελισμένο πρωτογενές αποτέλεσμα αν όχι πρωτογενές πλεόνασμα στους προϋπολογισμούς των επόμενων χρόνων – ακόμη και αν υπάρξουν, που είναι βέβαιο, σοβαρές αποκλίσεις από τους στόχους του αναθεωρημένου Μεσοπρόθεσμου. Αυτό θα αποτελέσει μια κάποια ασπίδα προστασίας στο ενδεχόμενο να κλείσει η στρόφιγγα της διεθνούς χρηματοδότησης σε περίπτωση διάλυσης ή διάσπασης της Ευρωζώνης.
Για να μπορέσει να πάρει αυτή την τελευταία (;) βαθιά ανάσα πριν την «τελική δοκιμασία», η ελληνική αστική τάξη έπρεπε να αποδείξει ότι μπορεί να ελέγξει τα πράγματα στο εσωτερικό: η επίδειξη «πυγμής» με μια βοναπαρτιστική λύση στο εσωτερικό είναι ο όρος για να αποκτήσει η ελληνική αστική τάξη ξανά διαπραγματευτική δύναμη και «πρόσωπο» στο εξωτερικό.
Το δημοψήφισμα
Το «απονενοημένο» διάβημα φυγής προς τα μπρος με το δημοψήφισμα οφειλόταν ακριβώς στην αίσθηση αδυναμίας της κυβέρνησης Παπανδρέου να κάμνει όσα έπρεπε για να αξιοποιήσει για λογαριασμό του ελληνικού καπιταλισμού την τελευταία ανάσα των αποφάσεων της 27ης Οκτωβρίου.
Ο Παπανδρέου είχε να αντιμετωπίσει την κυβερνητική κατάρρευση και την αδυναμία του πολιτικού συστήματος να απορροφήσει τους κραδασμούς από την εφαρμογή της πολιτικής της «εσωτερικής υποτίμησης», των πολιτικών του μνημονίου. Οι πανηγυρισμοί ύστερα από τις αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής κράτησαν μόλις μία μέρα: στις 28 Οκτωβρίου υπεγράφη, με την ιστορικά πρωτοφανή ματαίωση των παρελάσεων, υπεγράφη η ληξιαρχική πράξη θανάτου της κυβέρνησης Παπανδρέου. Ήταν λοιπόν φανερό ότι κάτι έπρεπε να γίνει (και μάλιστα άμεσα), με την κυβέρνηση να καταρρέει, με τις πολιτικές εφεδρείες του συστήματος να καίγονται η μια μετά την άλλη, με το κίνημα αντίστασης να ξεπερνάει τα όρια ανοχής της καθεστωτικής νομιμότητας και να παίρνει ανατρεπτικά χαρακτηριστικά. Υπ’ αυτούς τους όρους, δεν μπορούσε να υπάρξει αποτελεσματική διαχείριση της κρίσης, το πολιτικό σύστημα απαξιωνόταν γοργά, η συγκυρία αποκτούσε χαρακτηριστικά προεπαναστατικής περιόδου. Η αστική τάξη χρειαζόταν επειγόντως μια «φυγή προς τα μπρος» που θα την έβγαζε από το δημιουργημένο αδιέξοδο στη διαχείριση της κρίσης της, που δημιουργούσε θανάσιμους κινδύνους. Ήταν η ώρα για ένα «σχέδιο απεγκλωβισμού», ήταν η ώρα να δράσουν εκείνες οι δυνάμεις που θέλουν να υπερασπιστούν τα συμφέροντα της αστικής τάξης ως συνόλου – φυσικά όπως τα διερμηνεύουν αυτές και… με το αζημίωτο, δηλαδή με αυτούς στο τιμόνι. Η κίνηση Παπανδρέου με το δημοψήφισμα πρέπει να ερμηνευτεί σαν τέτοιος πολιτικός σπασμός στους κόλπους της αστικής τάξης. Στο βαθμό που υπήρχε σ’ αυτήν το στοιχείο του εκβιασμού, αυτός στρεφόταν καταρχήν στο πολιτικό προσωπικό της άρχουσας τάξης και ύστερα στα διάφορα επιμέρους κομμάτια της, που βάζουν το επιμέρους συμφέρον τους πάνω από το συνολικό και μακροπρόθεσμο συμφέρον της αστικής τάξης ως συνόλου.
Επιπλέον, το δημοψήφισμα αποσκοπούσε στο να ανασυντάξει το ΠΑΣΟΚ σαν κόμμα εξουσίας πάνω σε μια «οριακή μάχη», να συγκροτήσει μια κοινωνική συμμαχία σε βοναπαρτιστική βάση με βασικό εργαλείο τον εκβιασμό του ευρώ (ώστε να διασπαστεί και να περιοριστεί η βάση της ευρείας αντιμνημονιακής κοινωνικής συμμαχίας), να εγκαλέσει στα «ταξικά τους καθήκοντα» όλα τα κόμματα και όλο το πολιτικό προσωπικό της άρχουσας τάξης.
Πάνω απ’ όλα, το δημοψήφισμα έβαζε τους πάντες (κόμματα και πολιτικό προσωπικό της άρχουσας τάξης, την Αριστερά, αλλά και τμήματα της μικροαστικής τάξης ή και τμήματα μισθωτών του δημόσιου τομέα) μπροστά στα πραγματικά όρια της πολιτικής τους.
Για τα κόμματα, το πολιτικό προσωπικό αλλά και τμήματα της άρχουσας τάξης ο εκβιασμός αποσκοπούσε στο να τα ευθυγραμμίσει με το συνολικό, αστικό ταξικό συμφέρον, κόβοντάς τους τη δυνατότητα της ανέξοδης αντιπολίτευσης ή της «αυτοκαταστροφικής» για τα συμφέροντα του ελληνικού καπιταλισμού «ανταρσίας».
Για τμήματα των μικροαστικών στρωμάτων και των μισθωτών του δημόσιου τομέα, ο εκβιασμός αποσκοπούσε στο να αποδείξει ότι εξακολουθούν να υπάρχουν «πολύ χειρότερα» απ’ όσα έχουν ήδη συμβεί: η έξοδος από το ευρώ, η πλήρης κατάρρευση μισθών και συντάξεων και η απώλεια των περιουσιακών στοιχείων που αποκτήθηκαν με δάνεια σε ευρώ.
Τέλος, για την Αριστερά, ο εκβιασμός αποσκοπούσε στο να της αφαιρέσει το δικαίωμα στην εύκολη κινηματική ή κοινοβουλευτική αντιπολίτευση: αν ψήφιζε «Όχι» στο δημοψήφισμα, έπρεπε να έχει συγκεκριμένη πρόταση για την «επόμενη μέρα» (κάλυψη χρηματοδοτικών αναγκών του Δημοσίου, ενδεχόμενη «άτακτη» χρεοκοπία, πιθανή έξοδος από το ευρώ κ.λπ.) και συγκεκριμένη-συνολική εναλλακτική λύση.
Η αντίθεση μεταξύ αστικής δημοκρατίας και διαχείρισης της κρίσης
Το δημοψήφισμα όμως ήταν ταυτόχρονα και ένα «κάλεσμα» στο βοναπαρτισμό. Υπενθύμισε στην αστική τάξη, στα κόμματά της και στο πολιτικό της προσωπικό ότι η κρίση είναι τόσο βαθιά, οριακή και «υπαρξιακή», ώστε οι μέθοδοι διαχείρισής της δεν μπορεί να υποτάσσονται στη μιζέρια και στις αδράνειες της μεταπολιτευτικής αστικής δημοκρατίας. Προκειμένου ο ελληνικός καπιταλισμός να σώσει το τομάρι του, χρειάζονται τόλμη και ταχύτητα, κυρίως όμως «ανοιχτό» πνεύμα ώστε να λαμβάνεται κάθε «αναγκαίο μέτρο». Μπροστά σε αυτές τις ανάγκες, τίποτε δεν είναι αθέμιτο και τίποτε δεν πρέπει να στέκεται εμπόδιο: ούτε το Σύνταγμα ούτε οι νόμοι ούτε το «εθιμικό δίκαιο» της μεταπολιτευτικής αστικής δημοκρατίας. Τα εργαλεία άλλων, ταραγμένων εποχών γίνονται ξανά χρήσιμα. Ο Βενιζέλος, ο Τσαλδάρης, ο Παπάγος, ακόμη κι ο Μεταξάς σε έσχατη ανάγκη, μπορούν και πρέπει να είναι πηγή έμπνευσης. Η αντίφαση ανάμεσα στην αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία και στις ανάγκες διαχείρισης της κρίσης πρέπει να λυθεί υπέρ των δεύτερων.
Ο προβληματισμός για το πώς πρέπει να λυθεί αυτή η αντίφαση είναι εξάλλου διεθνής, καθώς διαπερνάει όλη την Ευρωζώνη. Ο έρπων βοναπαρτισμός που έχει ήδη εγκαθιδρυθεί (ακόμη και η ελέω θεού πολιτική αριστοκρατία των θεσμών της Ευρωζώνης έχει κουρελιαστεί από τη Μέρκελ, το Σαρκοζί, τη Λαγκάρντ κ.λπ.) δεν είναι αρκετός και διερευνώνται τρόποι, θεσμικοί και εξωθεσμικοί, ώστε να λυθούν πλήρως τα χέρια της ευρωπαϊκής καπιταλιστικής ηγεσίας. Αυτό το πνεύμα», του οποίου ήταν κοινωνός μαζί με την κυβερνητική του κλίκα, θέλησε να μεταφέρει στην καθ’ ημάς Ανατολή της Ευρωζώνης ο Παπανδρέου, υπενθυμίζοντας στα κόμματα και το πολιτικό προσωπικό της άρχουσας τάξης πόσο πίσω είναι από τις ανάγκες των ιστορικών στιγμών…
Η κυβέρνηση Παπαδήμου
Το «απονενοημένο διάβημα» του δημοψηφίσματος αποδείχτηκε τελικά νυστέρι για το πολιτικό σύστημα - και όχι μόνο. Ο εκβιασμός έπιασε τόπο προς όλες τις κατευθύνσεις! Μένει βέβαια να δούμε αν ο εμπνευστής του στρατηγήματος, ο Γ. Παπανδρέου, θα καταφέρει να ρεφάρει και να παραμείνει υποψήφιος ηγεμόνας στο πολιτικό παιχνίδι, αλλά ακόμη και αν εκ του αποτελέσματος αποδειχτεί ότι «θυσιάστηκε για την τάξη του», τα αποτελέσματα της πρωτοβουλίας του είναι πραγματικά εντυπωσιακά: Παρ’ όλη την τετραήμερη φαρσοκωμωδία για το σχηματισμό της κυβέρνησης «εθνικής σωτηρίας», τα κέρδη για την αστική τάξη είναι σημαντικά:
α. Σε αντίθεση με πριν, υπάρχει μια κυβέρνηση που μπορεί να διασφαλίσει τις κοινοβουλευτικές προϋποθέσεις για την υλοποίηση των αποφάσεων της 27ης Οκτωβρίου, με ευρεία κοινοβουλευτική πλειοψηφία και με τρικομματική στήριξη.
β. Το πρώτο σημαντικό βήμα για τον κοινοβουλευτικό βοναπαρτισμό γίνεται με όρους «εθνικής ομοψυχίας», εκεί που μέχρι προχθές ήταν αμφίβολο αν θα βρεθούν οι 151 βουλευτές για να ψηφιστεί το επόμενο σημαντικό νομοθέτημα της κυβέρνησης Παπανδρέου. Στην κυβέρνηση των τοκογλύφων, προϊόν κοινοβουλευτικού βοναπαρτισμού, συμμετέχουν τα τρία κόμματα, υποστηρίζει το κόμμα της Μπακογιάννη, δεν την υπερψηφίζουν αλλά δείχνουν μάλλον «κατανόηση» η ΔΗΜΑΡ και οι Οικολόγοι, ο Παπούλιας ευλόγησε από τη θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας το βοναπαρτιστικό κοινοβουλευτικό πραξικόπημα. Ο κοινοβουλευτικός βοναπαρτισμός μπήκε στη ζωή μας «δόξη και τιμή»…
γ. Η ΝΔ μπήκε σε κυβέρνηση εθνικής σωτηρίας, εγκαταλείποντας την αντιμνημονιακή «αποχή» από τις κυβερνητικές ευθύνες.
δ. Η ρατσιστική και εμφυλιοπολεμική ακροδεξιά του ΛΑΟΣ αναβαπτίστηκε στην «εθνική κολυμβήθρα του Σιλωάμ», μπήκε στην κυβέρνηση και έγινε «επίσημα» δύναμη εθνικής σωτηρίας.
ε. Ο ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έδωσε εντολή σχηματισμού κυβέρνησης σε έναν τυπικό εκπρόσωπο του τραπεζικού λόμπι, παραβιάζοντας όλες τις συνταγματικές διαδικασίες. Η παράδοση του Μεσοπολέμου αναβιώνει, βάζοντας υποθήκες και για επόμενα βήματα.
στ. Αναμφισβήτητα κερδήθηκε κάποιος χρόνος (όχι πολύς, αλλά το πόσος θα εξαρτηθεί από πολλούς παράγοντες) απέναντι στο κίνημα. Το οποίο πρέπει να «χωνέψει» τον εκβιασμό του δημοψηφίσματος για το ευρώ (παρόλο που αυτό δεν έγινε τελικά) και να βρει τα «πατήματά» του απέναντι σ’ αυτή την κυβέρνηση. Σίγουρα πάντως, δεν θα συνεχίσει στο εντελώς άμεσο διάστημα από το σημείο που ήταν την 28η Οκτωβρίου.
Ύστερα από όλα αυτά, όποιος εξακολουθεί να χλευάζει το στρατήγημα Παπανδρέου, μάλλον υποκύπτει στην αγοραία δημοσιογραφική προσέγγιση των πραγμάτων. Και όποιος πει ότι δεν κατάλαβε, μάλλον είναι τυφλός.
Αδύναμη ή ισχυρή κυβέρνηση;
Αν, αξιοποιώντας όλα τα προηγούμενα, η κυβέρνηση Παπαδήμου καταφέρει να δώσει στον ελληνικό καπιταλισμό την «τελευταία ανάσα» στην οποία αναφερθήκαμε παραπάνω, εξασφαλίζοντας την υλοποίηση των αποφάσεων της 27ης Οκτωβρίου στο σύνολό τους, τότε θα αποδειχτεί πιο ισχυρή από την κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου της τελευταίας περιόδου. Για να τα καταφέρει, χρειάζεται τη συνδρομή και εξωτερικών παραγόντων: πάνω απ’ όλα τη σχετική σταθεροποίηση της κατάστασης στην Ιταλία, τουλάχιστον για τους επόμενους τρεις μήνες. Υπό τις παρούσες συνθήκες, η πλέον ευτυχής συγκυρία για τον ελληνικό καπιταλισμό είναι να παραμείνει η ένταση στο «μέτωπο» της Ιταλίας (πράγμα που θα συμβεί ούτως ή άλλως) αλλά χωρίς να δημιουργηθεί κάποια ανεξέλεγκτη κατάσταση, ώστε να μην ενεργοποιηθούν άμεσα σχέδια βίαιης αναδιάρθρωσης της Ευρωζώνης που θα θέσουν σε αμφισβήτηση το νέο ελληνικό «πακέτο» χρηματοδότησης και θα ενεργοποιήσουν καταστροφικά σενάρια.
Υπό αυτή την προϋπόθεση (που κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με βεβαιότητα ότι θα υπάρξει), η κυβέρνηση Παπαδήμου θα έχει να αναμετρηθεί με τις εσωτερικές αντιφάσεις του κυβερνητικού σχήματος, που δεν εκφράζουν απλώς διαφορετικές κομματικές τακτικές και εγωισμούς, αλλά και εν δυνάμει διαφορετικές στρατηγικές για τη διαχείριση της κρίσης του ελληνικού καπιταλισμού ενόψει της «επόμενης μέρας» καθώς επίσης και υπαρξιακούς σπασμούς τμημάτων της αστικής τάξης που πλέον υφίστανται το δικό τους «κούρεμα»…
Πόσο γρήγορα και υπό ποιες προϋποθέσεις μπορεί το κίνημα να ξεπεράσει το προσωρινό μούδιασμα που αναπόφευκτα προκαλούν οι τελευταίες εξελίξεις; Η απάντηση στο ερώτημα δεν είναι καθόλου απλή: Πηγαίνοντας ένα βήμα μπροστά από τα κόμματα της Αριστεράς και από τις συνδικαλιστικές ηγεσίες, το κίνημα αντίστασης διήνυσε μεγάλο μέρος της διαδρομής οικονομικός αγώνας - πολιτικός αγώνας - πολιτική απεργία, φτάνοντας έτσι σε οριακό σημείο. Ύστερα από τη 48ωρη της 19-20 Οκτωβρίου, ήρθε η ματαίωση των παρελάσεων, όπου το εξεγερσιακό πνεύμα ήταν έκδηλο. Ωστόσο, για να ξεπεραστεί το οριακό αυτό σημείο, απαιτούνται πλέον πολιτικές προϋποθέσεις. Το κίνημα «έσυρε» την Αριστερά μέχρι εδώ, πηγαίνοντας στις κρίσιμες καμπές ένα βήμα μπροστά απ’ αυτήν. Τώρα, το επόμενο βήμα είναι να δοθεί συνειδητά η μάχη για την εξουσία, κι αυτό το βήμα απαιτεί αντιστροφή των ρόλων: πολιτική εναλλακτική πρόταση για την κατάληψη της εξουσίας, με αιχμή προφανώς την πρόταση για κυβέρνηση της Αριστεράς. Αλλά, παρ’ όλα αυτά, θα ήταν θανάσιμο λάθος ο εγκλωβισμός του κινήματος στην προσμονή αλλαγής των εκλογικών συσχετισμών ώστε να πυροδοτηθούν πολιτικές εξελίξεις προς τα αριστερά. Κάτι τέτοιο θα έκανε την κυβέρνηση Παπαδήμου πραγματικά ισχυρή, διευκολύνοντας τα σχέδια και για το ξεδόντιασμα της εκλογικής δυναμικής της Αριστεράς. Το κίνημα πρέπει να κάνει το επόμενο βήμα ως τέτοιο, και αυτό το επόμενο βήμα, στο σημείο που έχει φτάσει, είναι να γίνει φορέας μιας εναλλακτικής εξουσίας. Να αποκτήσει τη δύναμη και τις δομές να ακυρώνει στην πράξη κυβερνητικές πολιτικές, να υλοποιεί την κοινωνική ανυπακοή, να οργανώνεται σαν εν δυνάμει εναλλακτική εξουσία παντού (στους εργασιακούς και κοινωνικούς χώρους και στις γειτονιές), να δημιουργήσει τους όρους για την πολιτική γενική απεργία. Όλα αυτά όμως προϋποθέτουν τον αποφασιστικό ρόλο των πολιτικών πρωτοποριών, της Αριστεράς. Δεν μπορούν να γίνουν όπως μέχρι σήμερα, με το κίνημα να τραβάει μπροστά, σέρνοντας πίσω του την Αριστερά. Όλα αυτά προϋποθέτουν σπασίματα «κρίκων» και αλλαγές συσχετισμών μέσα στην Αριστερά στο αμέσως επόμενο διάστημα. Αλλιώς το κίνημα θα προσπεράσει για τα καλά την Αριστερά και θα συγκρουστεί με τον αντίπαλο χωρίς πολιτική ηγεσία, σχέδιο και εναλλακτική πρόταση – με ό,τι ήθελε σημάνει αυτό.
Στη μεταβατική περίοδο της κυβέρνησης Παπαδήμου, λοιπόν, το ισοζύγιο των συσχετισμών θα κριθεί από πολλούς παράγοντες, εσωτερικούς και εξωτερικούς. Και εδώ, ο ρόλος της Αριστεράς θα είναι εντελώς κρίσιμος!
Οι εκλογές
Φαίνεται πως ήρθε η ώρα να επαληθευτεί η φράση «αν οι εκλογές μπορούσαν να αλλάξουν τα πράγματα, θα ήταν παράνομες»! Η αλλεργία των δυνάμεων του συστήματος απέναντι στις εκλογές είναι τέτοια, ώστε θα ήταν επιπόλαιο να θεωρήσουμε δεδομένο πως θα γίνουν εκλογές σε λίγους μήνες. Αν η κυβέρνηση Παπαδήμου, ευνοούμενη και από τις διεθνείς εξελίξεις, αποδειχτεί αποδοτική για τον ελληνικό καπιταλισμό, τότε δεν αποκλείεται καθόλου οι εκλογές να αναβληθούν για ευθετότερο χρόνο – σε αυτή την περίπτωση η ΝΔ θα μπορούσε ακόμη και να διασπαστεί. Ή να γίνουν αφού πρώτα αλλάξει ο εκλογικός νόμος ώστε να περιθωριοποιηθεί η Αριστερά. Αν πάλι η κυβέρνηση Παπαδήμου ξεφτίσει γρήγορα, υπό το βάρος αρνητικών διεθνών εξελίξεων που φέρνουν κοντά το φάσμα της κατάρρευσης, κινηματικών αντιδράσεων και εσωτερικών αντιφάσεων, τότε δεν αποκλείεται τις εκλογές να προλάβει ο ανοιχτός βοναπαρτισμός του κράτους έκτακτης ανάγκης ή μια λαϊκή εξέγερση. Σε κάθε περίπτωση, σε αυτές τις συνθήκες οι εκλογές πρέπει να ιδωθούν σαν κομμάτι μιας συνολικής αναμέτρησης που παίρνει πλέον χαρακτηριστικά «πολεμικά». Και η πρόταση για κυβέρνηση της Αριστεράς πρέπει να ιδωθεί σαν πολεμική ιαχή στον αγώνα ενάντια στην ελληνική αστική τάξη και το κράτος έκτακτης ανάγκης – σε καμία περίπτωση πάντως σαν επιστροφή σε κάποια «κοινοβουλευτική ομαλότητα», που αποσύρεται γοργά από την ιστορική σκηνή.
Η Αριστερά
Ο εκβιασμός του δημοψηφίσματος και οι μετέπειτα εξελίξεις ανέδειξαν τα όρια της πολιτικής των δύο μεγάλων κομμάτων της Αριστεράς: του ΣΥΝ και του ΚΚΕ. Πιο καθαρά το ΚΚΕ και με αντιφάσεις ο ΣΥΝ, δεν σήκωσαν το γάντι του δημοψηφίσματος, έκαναν σαφές ότι «προτιμούν» τις εκλογές και έμειναν στη γωνία των εξελίξεων περιμένοντας να δουν ποια κάλπη θα στηθεί… Το μεγάλο πρόβλημα όμως είναι ότι δεν πείθουν πως εννοούν να δώσουν αποφασιστικά τη μάχη για την εξουσία – όχι απλώς τον «καλό εκλογικό αγώνα» όταν η αστική τάξη δεήσει να κάνει εκλογές. Δεν λειτουργούν στη συγκυρία σαν πολιτικοί ηγεμόνες, που αναλαμβάνουν πλήρως την ευθύνη του αγώνα για την εξουσία, δίνοντας πολιτική προοπτική και ηγεσία στο κίνημα. Χρειάζεται συστηματικός και σκληρός αγώνας μέσα στην Αριστερά για να αλλάξει αυτή η παραλυτική συνθήκη.
Στις συνθήκες που έχουν δημιουργηθεί, η συνολική πολιτική πρόταση αγώνα της Αριστεράς πρέπει να περιλαμβάνει
Μετωπική σύγκρουση με την κυβέρνηση Παπαδήμου: ΚΑΤΩ Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΤΩΝ ΤΟΚΟΓΛΥΦΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΟΥ ΒΟΝΑΠΑΡΤΙΣΜΟΥ!
Γενικευμένη πολιτική ανυπακοή, με άμεση αιχμή την άρνηση πληρωμής των χαρατσιών.
Πολιτικό μέτωπο και αγώνας για κυβέρνηση της Αριστεράς, ώστε να πληρώσει την κρίση το κεφάλαιο και όχι οι εργαζόμενοι – το αίτημα για εκλογές πρέπει να συνδυαστεί με την πάλη για την ανατροπή της κυβέρνησης Παπαδήμου.
Ενότητα στη δράση της Αριστεράς και οικοδόμηση του κινήματος αντίστασης σαν φορέα της εναλλακτικής εξουσίας των εργαζομένων: λαϊκές συνελεύσεις σε όλες τις γειτονιές, επιτροπές αγώνα σε όλους τους εργασιακούς - κοινωνικούς χώρους, κλαδικός,περιφερειακός και πανεθνικός συντονισμός.
Πάλη ενάντια στον κοινοβουλευτικό βοναπαρτισμό, σαν συστατικό στοιχείο του αγώνα για την εξουσία - και όχι με την αυταπάτη της επιστροφής σε κάποια μυθική «ομαλότητα».
< Προηγούμενο Επόμενο >
Σάββατο 12 Νοεμβρίου 2011
Hamid Dadashi: Ο γκρινιάρικος Οριενταλισμός του S.Zizek
Overthrowing the regime of knowledge
When people from one end of the Arab and Muslim world to another cry "people demand the overthrow of the regime", they mean more than just their political regime. They also mean the regime of knowledge that does not see from pogroms to the Holocaust as equally embedded in "Western values", does not see Nazism in Germany, Fascism in Italy and Spain, Totalitarianism in Russia and the rest of Eastern Europe (Zizek's own backyard), horrid racism across the European history, and all other sorts of diseases spreading from one end of Europe to another as coterminous with capitalism while married to the West - and cherry picks democracy as their only offspring, and when aterritorial capitalism wreaks havoc like a bubonic plague around the globe he looks for an flu strain he calls "Asian values".
Orientalising capitalism retroactively Westernises an authenticity, for it that is entirely antithetical to its globalising proclivity from the get go. Zizek seeing its demise in its Orientalisation reflects back on Max Weber's attempt to seek its origin in the Protestant ethics - from Weber to Zizek missing entirely on the aterritorial disposition of capitalism in its very inception.
Far more important than any ethnicisation of a global calamity called capitalism is the vista of liberating ideas that accompany - not lead - these uprisings in successive seasons of our discontent. Here, fortunately, East and West, or being Asian, African, Latin American, European, or American no longer makes any difference. The divisive world of "the West and the rest" no longer exists. We are on the verge of a new dispensation, a new world we are about to discover. In the making of that future, we, ordinary folks the world over, may occasionally look back at these prominent European philosophers - from Kant to Levinas to Zizek - without any rancour or jest and simply ask ourselves if, with that depth of dismissal and denigration - categorically pathologising humanity at large outside their European tunnel vision - they have anything to say about the liberating vistas of the emerging world. As a philosopher Zizek is the very last whimper of that bang called "the West" that had frightened the world out of the necessary confidence to generate any idea they never dreamt in their philosophies - for to them whatever we say is "grotesquery," whatever we do is "dancing", for we are (and in that emancipatory acclamation Zizek is welcome to join us) "quite black from head to foot, a clear proof that what we say is stupid".
Ολο το άρθρο εδώ
Hamid Dabashi is Hagop Kevorkian Professor of Iranian Studies and Comparative Literature at Columbia University in New York. Among his most recent books is Post-Orientalism: Knowledge and Power in Time of Terror (2008).
When people from one end of the Arab and Muslim world to another cry "people demand the overthrow of the regime", they mean more than just their political regime. They also mean the regime of knowledge that does not see from pogroms to the Holocaust as equally embedded in "Western values", does not see Nazism in Germany, Fascism in Italy and Spain, Totalitarianism in Russia and the rest of Eastern Europe (Zizek's own backyard), horrid racism across the European history, and all other sorts of diseases spreading from one end of Europe to another as coterminous with capitalism while married to the West - and cherry picks democracy as their only offspring, and when aterritorial capitalism wreaks havoc like a bubonic plague around the globe he looks for an flu strain he calls "Asian values".
Orientalising capitalism retroactively Westernises an authenticity, for it that is entirely antithetical to its globalising proclivity from the get go. Zizek seeing its demise in its Orientalisation reflects back on Max Weber's attempt to seek its origin in the Protestant ethics - from Weber to Zizek missing entirely on the aterritorial disposition of capitalism in its very inception.
Far more important than any ethnicisation of a global calamity called capitalism is the vista of liberating ideas that accompany - not lead - these uprisings in successive seasons of our discontent. Here, fortunately, East and West, or being Asian, African, Latin American, European, or American no longer makes any difference. The divisive world of "the West and the rest" no longer exists. We are on the verge of a new dispensation, a new world we are about to discover. In the making of that future, we, ordinary folks the world over, may occasionally look back at these prominent European philosophers - from Kant to Levinas to Zizek - without any rancour or jest and simply ask ourselves if, with that depth of dismissal and denigration - categorically pathologising humanity at large outside their European tunnel vision - they have anything to say about the liberating vistas of the emerging world. As a philosopher Zizek is the very last whimper of that bang called "the West" that had frightened the world out of the necessary confidence to generate any idea they never dreamt in their philosophies - for to them whatever we say is "grotesquery," whatever we do is "dancing", for we are (and in that emancipatory acclamation Zizek is welcome to join us) "quite black from head to foot, a clear proof that what we say is stupid".
Ολο το άρθρο εδώ
Hamid Dabashi is Hagop Kevorkian Professor of Iranian Studies and Comparative Literature at Columbia University in New York. Among his most recent books is Post-Orientalism: Knowledge and Power in Time of Terror (2008).
Παρασκευή 11 Νοεμβρίου 2011
Τι κάνει νιάου-νιάου στα κεραμίδια
Λέμε τώρα.........
- Ο Παπαδήμος καταφέρνει να υπογράψει όλες τις συμβάσεις
- Δημιουργείται κλίμα "επιτυχίας" του
- Παρα ταύτα γίνονται εκλογές μέσα Φλεβάρη
- Δεν υπάρχει αυτοδυναμία , νέο κλίμα ανασφάλειας
- Νέα μετεκλογική κυβέρνηση Παπαδήμου με ορίζοντα τετραετίας
Πέμπτη 10 Νοεμβρίου 2011
Λουκάς Παπαδήμος ο νέος «αρμοστής»: είναι Προτεστάντης (Ευαγγελικός) .....
"Λουκάς Παπαδήμος ο νέος «αρμοστής»: είναι Προτεστάντης (Ευαγγελικός) και μέλος της Trialteral Commission"
Με αυτή τη απόφανση κλείνει την γνωμάτευση το ο Καζάκης εδώ
Μάλλον στην ώρα φιάξαμε ένα σχετικό ιστολόγιο εδώ
Με αυτή τη απόφανση κλείνει την γνωμάτευση το ο Καζάκης εδώ
Μάλλον στην ώρα φιάξαμε ένα σχετικό ιστολόγιο εδώ
Αγορές εναντίον κυβερνήσεων: η μητέρα όλων των μαχών.Η.Καράβολιας
Του Ηλία Καραβόλια, 9/11
Η τραγελαφική κατάσταση στην Ελλάδα μας προτρέπει να στρέψουμε μάτια και αυτιά στην μεγάλη επίθεση που εξαπολύουν οι αγορές σε Ιταλία, Ισπανία, Γαλλία, τρείς ισχυρές χώρες της ευρωζώνης, τρείς οικονομίες με βιομηχανική παραγωγή αλλά υπερχρεωμένες και στα πρόθυρα ύφεσης.
Στα ύψη τα περίφημα spreads ,ο Μπερλουσκόνι παραιτείται στην Ιταλία, η υποβάθμιση έρχεται οσονούπω για Γαλλία και ξανά για Ισπανία, ενώ τσακίζονται και τα χρηματιστήρια. Ο πανικός είναι προ των πυλών και μόνο οι δογματικοί υπέρμαχοι της ακούσιας και εύρυθμης λειτουργίας των αγορών δεν βλέπουν το προφανές : συντελείται μια συντονισμένη και ισχυρή επίθεση στις υπερχρεωμένες και ανισόρροπες δημοσιονομικά χώρες του ευρωπαικού Νότου.
Πολλοί θα βιαστούν να κάνουν το σχεδόν αφελές ερώτημα: από ποιούς και γιατί γίνεται αυτή η επίθεση, ξεχνώντας ότι ζούμε μια εποχή ανακατανομής ισχύος στον διεθνή χρηματοπιστωτικό κλάδο. Οι ισπανικές ,ιταλικές και γαλλικές τράπεζες, κυρίαρχες στις αναδυόμενες αγορές της Ν. Αμερικής, έχουν δεχθεί μια άνευ προηγουμένου επίθεση από συμφέροντα αμερικανικών, γερμανικών αλλά και αγγλικών επενδυτικό-τραπεζικών ομίλων, καθ ότι οι θέσεις του δεύτερου μπλόκ , σε συμβόλαια πρώτων υλών και εμπορευμάτων, σχετίζονται άμεσα με την βιωσιμότητα και την παραγωγή εταιρειών στην Ν. Αμερική, οι οποίες σύμφωνα με τις τελευταίες ενδείξεις, φαίνεται να εξαρτώνται δανειακά από τις πιστώσεις των νοτιοευρωπαικών τραπεζών που βρίσκονται εκεί . Το ίδιο μάλιστα φαίνεται να συμβαίνει και με εταιρείες ενέργειας και χημικών, όπως δείχνουν στοιχεία έγκυρων αναλυτών . Αυτή η περίφημη φούσκα στα εμπορεύματα και στις πρώτες ύλες , με τις τιμές να εμπεριέχουν για πολλούς μήνες τώρα υψηλό κερδοσκοπικό καπέλο (premium), καθώς και η ανισορροπία προσφοράς και ζήτησης, είναι κομβικής σημασίας φαινόμενο για την μεγάλη διαμάχη, τον τεράστιο πόλεμο συμφερόντων, μεταξύ hedge funds, επενδυτικών τραπεζών και πιστωτικών ιδρυμάτων, με κύρια στρατόπεδα γεωγραφικής θέσης τα προαναφερθέντα, όπως τουλάχιστον φαίνεται από τις πολύμηνες παρατηρήσεις των θέσεων τους στο αχανές διεθνώς κερδοσκοπικό σύμπαν.
Στην Ευρώπη καταρρέουν σαν χάρτινοι πύργοι οι αδύναμες και μικρότερες των περιστάσεων κυβερνήσεις . Μοιάζουν σχεδόν ύποπτα ανίκανες στην αντιμετώπιση της δημοσιονομικής κρίσης , που σκέπασε την τραπεζική και αποπροσανατολίζει τις κοινωνίες από την πραγματική αιτία ( κρίση υπερπιστώσεων και υποβάθμιση της εργασίας ,λόγω πτώσης του ποσοστού κέρδους )
Το αντίπαλο δέος των κυβερνήσεων και των κρατών, οι πιστωτές τους και οι συμμετέχοντες παίχτες στο διεθνές χρηματιστηριακό παιχνίδι, θέλοντας να επιβιώσουν στον ενδοκλαδικό τους πόλεμο, δείχνουν να συμπεριφέρονται ακόμα μια φορά ως ‘ ενιαίο υποκείμενο ‘ ,ως Αγορά, τρομάζοντας κράτη και κοινωνίες με το ισχυρό όπλο του ακριβού χρήματος.
Παράλληλα , όπως ξαναγράφτηκε, ζούμε έναν νομισματικό πόλεμο και μια ισχυρή εμπλοκή συμφερόντων μεταξύ ΗΠΑ, Κίνας και της κατακερματισμένης πολιτικά Ευρωζώνης που κάποτε ,πριν ενωθεί νομισματικά ,είχε βαριά ονόματα απέναντι στους ισχυρούς τραπεζίτες και χρηματιστές : Μιτεράν, Κολ, Θάτσερ.
Ο μυστηριώδης λοιπόν εχθρός των αγορών, που έχει τελικά ονοματεπώνυμα και διευθύνσεις (αλλά σπανίως αναφέρονται από τους πολιτικού ‘υφισταμένους’ τους) αλωνίζουν τον πλανήτη, τώρα έχουν τριπλό λόγο να χτυπήσουν τις μεγάλες νοτιοευρωπαικές οικονομίες: τις τράπεζες, ν το χρέος και το νόμισμα τους. Ταυτόχρονα φυσικά, θα τιμολογήσουν και την σωτηρία των οικονομιών αυτών, ενώ με μέτρα ελέω ΔΝΤ και Ε.Ε ,εξαθλιώνονται οι κοινωνίες και υποτιμάτε το ανθρώπινος μόχθος, όπως ήδη συνέβη δύο χρόνια τώρα με την ‘προθέρμανση’ τους σε Ελλάδα, Πορτογαλία. Ας μην γελιόμαστε: οι Μηχανισμοί Στήριξης και Διάσωσης, είναι για τους παίχτες των αγορών το status φερεγγυότητας που ζητούν ώστε να πάρουν σίγουρες θέσεις στα μεγέθη που στοιχηματίζονται και εξαρτώνται στο απρόσβατο δημοσιοοικονομικό πεδίο κάθε χώρας.
Ο ρόλος τώρα της Γερμανίας- και των συμμάχων της στον Βορρά- μοιάζει να ενισχύει το χτύπημα στον Νότο της Ευρώπης, αλλά ας μην βιαστούμε να βγάλουμε αυτό το συμπέρασμα. Είναι άγνωστα τα σχέδια που υφαίνουν τα αμερικανικά χρηματιστηριακά γεράκια (που εξυπηρετούν παράλληλα γεωπολιτικές ισορροπίες του δολαρίου και της ασθενούς οικονομίας των ΗΠΑ και οι νέοι ισχυροί του λονδρέζικου City (μέχρι τώρα θωρακίζουν ,όπως βλέπουμε στα ταμπλό, την αγγλική στερλίνα και την οικονομία της).
Σε άλλες εποχές θα λέγαμε ότι αυτή η επίδειξη της πολιτικής ανικανότητας διεύθυνσης και ολιγωρίας έναντι των αγορών, γίνεται για να προκληθεί η νοσταλγία στο “στιβαρό κράτος”. Όμως σήμερα, δυστυχώς , οι μικροί θεοί της χρηματοπιστωτικής κερδοφορίας παίζουν στα δάχτυλα τους κυβερνήσεις και πολιτικούς, και έχουν με το μέρος του και το ΔΝΤ , όπως τελικά φαίνεται που σωστά προβλέψαμε ότι θα απλώσει περισσότερο τα πόδια του στην Ευρώπη
Καλώς ήλθατε λοιπόν στην μητέρα όλων των μαχών, του μεγάλου πολέμου στο παγκόσμιο χωριό των Κεφαλαίων και των Ανθρώπων….
Η τραγελαφική κατάσταση στην Ελλάδα μας προτρέπει να στρέψουμε μάτια και αυτιά στην μεγάλη επίθεση που εξαπολύουν οι αγορές σε Ιταλία, Ισπανία, Γαλλία, τρείς ισχυρές χώρες της ευρωζώνης, τρείς οικονομίες με βιομηχανική παραγωγή αλλά υπερχρεωμένες και στα πρόθυρα ύφεσης.
Στα ύψη τα περίφημα spreads ,ο Μπερλουσκόνι παραιτείται στην Ιταλία, η υποβάθμιση έρχεται οσονούπω για Γαλλία και ξανά για Ισπανία, ενώ τσακίζονται και τα χρηματιστήρια. Ο πανικός είναι προ των πυλών και μόνο οι δογματικοί υπέρμαχοι της ακούσιας και εύρυθμης λειτουργίας των αγορών δεν βλέπουν το προφανές : συντελείται μια συντονισμένη και ισχυρή επίθεση στις υπερχρεωμένες και ανισόρροπες δημοσιονομικά χώρες του ευρωπαικού Νότου.
Πολλοί θα βιαστούν να κάνουν το σχεδόν αφελές ερώτημα: από ποιούς και γιατί γίνεται αυτή η επίθεση, ξεχνώντας ότι ζούμε μια εποχή ανακατανομής ισχύος στον διεθνή χρηματοπιστωτικό κλάδο. Οι ισπανικές ,ιταλικές και γαλλικές τράπεζες, κυρίαρχες στις αναδυόμενες αγορές της Ν. Αμερικής, έχουν δεχθεί μια άνευ προηγουμένου επίθεση από συμφέροντα αμερικανικών, γερμανικών αλλά και αγγλικών επενδυτικό-τραπεζικών ομίλων, καθ ότι οι θέσεις του δεύτερου μπλόκ , σε συμβόλαια πρώτων υλών και εμπορευμάτων, σχετίζονται άμεσα με την βιωσιμότητα και την παραγωγή εταιρειών στην Ν. Αμερική, οι οποίες σύμφωνα με τις τελευταίες ενδείξεις, φαίνεται να εξαρτώνται δανειακά από τις πιστώσεις των νοτιοευρωπαικών τραπεζών που βρίσκονται εκεί . Το ίδιο μάλιστα φαίνεται να συμβαίνει και με εταιρείες ενέργειας και χημικών, όπως δείχνουν στοιχεία έγκυρων αναλυτών . Αυτή η περίφημη φούσκα στα εμπορεύματα και στις πρώτες ύλες , με τις τιμές να εμπεριέχουν για πολλούς μήνες τώρα υψηλό κερδοσκοπικό καπέλο (premium), καθώς και η ανισορροπία προσφοράς και ζήτησης, είναι κομβικής σημασίας φαινόμενο για την μεγάλη διαμάχη, τον τεράστιο πόλεμο συμφερόντων, μεταξύ hedge funds, επενδυτικών τραπεζών και πιστωτικών ιδρυμάτων, με κύρια στρατόπεδα γεωγραφικής θέσης τα προαναφερθέντα, όπως τουλάχιστον φαίνεται από τις πολύμηνες παρατηρήσεις των θέσεων τους στο αχανές διεθνώς κερδοσκοπικό σύμπαν.
Στην Ευρώπη καταρρέουν σαν χάρτινοι πύργοι οι αδύναμες και μικρότερες των περιστάσεων κυβερνήσεις . Μοιάζουν σχεδόν ύποπτα ανίκανες στην αντιμετώπιση της δημοσιονομικής κρίσης , που σκέπασε την τραπεζική και αποπροσανατολίζει τις κοινωνίες από την πραγματική αιτία ( κρίση υπερπιστώσεων και υποβάθμιση της εργασίας ,λόγω πτώσης του ποσοστού κέρδους )
Το αντίπαλο δέος των κυβερνήσεων και των κρατών, οι πιστωτές τους και οι συμμετέχοντες παίχτες στο διεθνές χρηματιστηριακό παιχνίδι, θέλοντας να επιβιώσουν στον ενδοκλαδικό τους πόλεμο, δείχνουν να συμπεριφέρονται ακόμα μια φορά ως ‘ ενιαίο υποκείμενο ‘ ,ως Αγορά, τρομάζοντας κράτη και κοινωνίες με το ισχυρό όπλο του ακριβού χρήματος.
Παράλληλα , όπως ξαναγράφτηκε, ζούμε έναν νομισματικό πόλεμο και μια ισχυρή εμπλοκή συμφερόντων μεταξύ ΗΠΑ, Κίνας και της κατακερματισμένης πολιτικά Ευρωζώνης που κάποτε ,πριν ενωθεί νομισματικά ,είχε βαριά ονόματα απέναντι στους ισχυρούς τραπεζίτες και χρηματιστές : Μιτεράν, Κολ, Θάτσερ.
Ο μυστηριώδης λοιπόν εχθρός των αγορών, που έχει τελικά ονοματεπώνυμα και διευθύνσεις (αλλά σπανίως αναφέρονται από τους πολιτικού ‘υφισταμένους’ τους) αλωνίζουν τον πλανήτη, τώρα έχουν τριπλό λόγο να χτυπήσουν τις μεγάλες νοτιοευρωπαικές οικονομίες: τις τράπεζες, ν το χρέος και το νόμισμα τους. Ταυτόχρονα φυσικά, θα τιμολογήσουν και την σωτηρία των οικονομιών αυτών, ενώ με μέτρα ελέω ΔΝΤ και Ε.Ε ,εξαθλιώνονται οι κοινωνίες και υποτιμάτε το ανθρώπινος μόχθος, όπως ήδη συνέβη δύο χρόνια τώρα με την ‘προθέρμανση’ τους σε Ελλάδα, Πορτογαλία. Ας μην γελιόμαστε: οι Μηχανισμοί Στήριξης και Διάσωσης, είναι για τους παίχτες των αγορών το status φερεγγυότητας που ζητούν ώστε να πάρουν σίγουρες θέσεις στα μεγέθη που στοιχηματίζονται και εξαρτώνται στο απρόσβατο δημοσιοοικονομικό πεδίο κάθε χώρας.
Ο ρόλος τώρα της Γερμανίας- και των συμμάχων της στον Βορρά- μοιάζει να ενισχύει το χτύπημα στον Νότο της Ευρώπης, αλλά ας μην βιαστούμε να βγάλουμε αυτό το συμπέρασμα. Είναι άγνωστα τα σχέδια που υφαίνουν τα αμερικανικά χρηματιστηριακά γεράκια (που εξυπηρετούν παράλληλα γεωπολιτικές ισορροπίες του δολαρίου και της ασθενούς οικονομίας των ΗΠΑ και οι νέοι ισχυροί του λονδρέζικου City (μέχρι τώρα θωρακίζουν ,όπως βλέπουμε στα ταμπλό, την αγγλική στερλίνα και την οικονομία της).
Σε άλλες εποχές θα λέγαμε ότι αυτή η επίδειξη της πολιτικής ανικανότητας διεύθυνσης και ολιγωρίας έναντι των αγορών, γίνεται για να προκληθεί η νοσταλγία στο “στιβαρό κράτος”. Όμως σήμερα, δυστυχώς , οι μικροί θεοί της χρηματοπιστωτικής κερδοφορίας παίζουν στα δάχτυλα τους κυβερνήσεις και πολιτικούς, και έχουν με το μέρος του και το ΔΝΤ , όπως τελικά φαίνεται που σωστά προβλέψαμε ότι θα απλώσει περισσότερο τα πόδια του στην Ευρώπη
Καλώς ήλθατε λοιπόν στην μητέρα όλων των μαχών, του μεγάλου πολέμου στο παγκόσμιο χωριό των Κεφαλαίων και των Ανθρώπων….
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)