΄Γ. Παπασπυρόπουλος: Ο Συριζα, το Ποτάμι και η εξαέρωση "κεντροαριστεράς" και "κεντροδεξιάς"

Πηγή:Αριστερή Στροθοκάμηλος

Στις εκλογές του 2012, ένα κόμμα του 4-5% εκτοξεύτηκε στο 17% στις πρώτες εκλογές και στο 27% στις δεύτερες. Οι ψήφοι αυτοί δεν ήσαν δικοί του. Ήταν "αντιμνημονιακοί ψήφοι", ότι κι αν σημαίνει αυτό. Στα δυο χρόνια από τότε, ο ΣΥΡΙΖΑ κατάφερε αυτές τις ψήφους να τις κάνει δικές του, να τις σταθεροποιήσει γύρω του. Εκεί που πριν δύο χρόνια το να δηλώσει κανείς "ε, ναι, είμαι ΣΥΡΙΖΑ" ήταν συνήθως ένα αρνητικό ξέσπασμα κατά των δεινών της λιτότητας των μνημονίων που έφερε η χρεοκοπία του ελληνικού κράτους, καιρό τώρα η ταυτότητα "ΣΥΡΙΖΑ" όχι μόνο δεν προκαλεί αμηχανία αλλά είναι σχεδόν συστημική. Και στην παράσταση νίκης ένα 50-55% έχει σίγουρη την νίκη του κόμματος αυτού στις επόμενες εκλογές.

Η πορεία αυτή προκαλεί αναστάτωση στις τάξεις πολλών μετριοπαθών ανθρώπων του προοδευτικού φάσματος. Όσων τέλος πάντων δεν μπορούν να δουν στον ΣΥΡΙΖΑ την νέα κεντροαριστερά αλλά μόνο έναν προεκλογικό λαϊκισμό. Οι ίδιοι άνθρωποι κατηγορούν τον ΣΥΡΙΖΑ ως νέο ΠΑΣΟΚ (άρα και ως νέα κεντροαριστερά), αλλά το ζήτημα δεν είναι εκεί: τα ιμάτια του ΠΑΣΟΚ διαμοιράστηκαν σε όλο το προοδευτικό φάσμα, απλά ο ΣΥΡΙΖΑ πήρε την μερίδα του λέοντος. Το ζήτημα είναι αλλού:

ο ΣΥΡΙΖΑ πολεμώντας την απορρύθμιση δεν φαίνεται να προτείνει μια δική του ρύθμιση - κι έτσι, στα μάτια των συντεχνιών αλλά και των μεταρρυθμιστών, μοιάζει με πρεσβευτή του παλιού, της διατήρησης του κρατισμού, των προνομίων των βολεμένων συντεχνιών, της άρνησης αξιολόγησης των ΔΥ, των διορισμών.

Και είναι γεγονός ότι και μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ δίνεται μια μάχη ανάμεσα στην πολιτική των αλλαγών και την πολιτική της συντήρησης (που εκφράζει το οριζόντιο δημοσιοϋπαλληλικό/συντεχνιακό στρώμα συμφερόντων που διαπερνά όλα σχεδόν τα ελληνικά πολιτικά κόμματα) - αλλά στον ΣΥΡΙΖΑ, ακόμη και προεκλογικά, οι δυο φωνές ακούγονται ηχηρά και αρκούντως διακριτά.

Η μεγάλη αμφιβολία, που δεν αφήνει τον ΣΥΡΙΖΑ να εκτοξεύσει τα ποσοστά του είναι ακριβώς αυτή: "κι αν υπερισχύσουν οι κρατιστές;"

Στον χώρο της λεγόμενης "κεντροαριστεράς", τον άδειο πολιτικά χώρο που αφήνει η κατάρρευση του ΠΑΣΟΚ και της ΔΗΜΑΡ, αλλά και στον αντίστοιχο χώρο της "κεντροδεξιάς", κάθε απόπειρα δημιουργίας τρίτου πόλου έχει καταρρεύσει. Φαίνεται ότι πολιτικά, ο αριβισμός εν ονόματι του εκσυγχρονισμού, της ανανέωσης και άλλων αριστερόφωτων ή μεταρρυθμιστικών ιδεών έχει βυθιστεί στην απαξίωση:

ο κόσμος έχει ζήσει στο πετσί του την εκμετάλλευση από τους ημετέρους, την πελατειακή λογική και την αναπαραγωγή του κομματικού απαράτ που οι χώροι αυτοί υποκριτικά εδόξασαν στο όνομα της μεταρρύθμισης ή της επανεκκίνησης του κράτους.

Γι αυτό και η εμφάνιση ενός μη κομματικού μορφώματος όπως το Ποτάμι με εμπνευστή τον δημοσιογράφο Στ.Θεοδωράκη, έπνιξε κυριολεκτικά στην ροή του κεντροαριστερά και κεντροδεξιά, δίνοντάς τους την χαριστική βολή.

Το Ποτάμι προτείνει, έστω και γενικά, τα αυτονόητα - χωρίς όμως το βάρος της ύποπτης κομματικής παρουσίας ή του υφέρποντος καπελώματος των κομματικών. Η χρεοκοπία -παρά την τεράστια στήριξη από τα ΜΜΕ- του καπελωμένου εγχειρήματος των 58, οι συνεχείς "διασπάσεις του ατόμου", αποχωρήσεις και πρακτικά η διάλυση των Οικολόγων Πράσινων, της μη παλαιοκομματικής αρχικά "δημιουργίας ξανά", η συρρίκνωση της Δράσης με την αποχώρηση ιστορικών στελεχών της και η αδυναμία των κινήσεων συνεργασίας προοδευτικών/μεταρρυθμιστικών δυνάμεων απέδειξαν ότι το πρόβλημα είναι το παλαιό πολιτικό προσωπικό και οι μηχανισμοί παλαιοκομματικής νοοτροπίας των επαγγελματιών - και αυτοί βρίσκονται στο στόχαστρο των ενεργών πολιτών.

Το Ποτάμι δεν έχει το καλύτερα επεξεργασμένο πρόγραμμα - απλά δεν έχει κομματικά βαρίδια. Ξεκινά με ούριο άνεμο, όπως ξεκίνησε κάποτε η "δημιουργία ξανά!" με το ίδιο σύνθημα "πολιτική χωρίς πολιτικούς", και ο καθένας καταλαβαίνει ποιους εννοεί.
Το Ποτάμι δεν έχει ακόμη ...
μέλη με δικαιώματα, όργανα, μειοψηφίες και πλειοψηφίες - κι αυτό είναι μια προσωρινή ανακούφιση και μια ευκαιρία για τους πολίτες. Κάτι αδιανόητο για δημοκρατικό πολιτικό κόμμα, είναι αυτήν την στιγμή στα συν του... και δεν είναι τυχαίο: ο κόσμος βαρέθηκε την εκμετάλλευσή του από τους επαγγελματίες, τον συγκεντρωτισμό των κομμάτων της αριστεράς, τον αρχηγισμό των υπολοίπων. Φυσικά αργά ή γρήγορα θα γίνει το ιδρυτικό συνέδριο και θα αποτυπωθούν πολιτικά ρεύματα και συσχετισμοί εντός Ποταμιού - αλλά μέχρι τότε, η σχεδόν αυθόρμητη συμμετοχή, η εθελοντική παρουσία σαν "στο πλάι ενός φίλου", επιτρέπει να ξεδιπλώσουν οι συμμετέχοντες δημόσια την προσωπική τους εκδοχή των ακόμη γενικών θέσεων.

Είναι μια μεταβατική και ελπιδοφόρα φάση όσο κι αν καθορίζεται αποκλειστικά από την "ενός ανδρός αρχή" - παράξενη και αντιφατική εποχή...

Τι προσφέρει σήμερα η παρουσία του Ποταμιού;

• Τον εξοβελισμό από την τρίτη, δημοσκοπικά έστω, θέση των νεοναζιστών.
• Την οριστική παύση του αυτοματισμού αναζήτησης ενός κεντροαριστερού "τρίτου πόλου", ως ενός εκτός εποχής ιδεολογήματος και την απόσυρση από το προσκήνιο αρχηγοκεντρικών κομματικών μορφωμάτων της μεταπολίτευσης.
• Την διαμόρφωση μιας δύναμης κυβερνητικής συνεργασίας με τον επερχόμενο ΣΥΡΙΖΑ - και μαζί μια δύναμη ενίσχυσης των μη κρατιστικών δυνάμεων μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ - ακόμη και μια πίεση στον "όλο" ΣΥΡΙΖΑ για παρουσίαση προτάσεων ρύθμισης, εναλλακτικών στην απορρύθμιση του νεοφιλελεύθερου κρατισμού της συγκυβέρνησης.
• Και κυρίως την άσκηση πολιτικής κριτικής χωρίς δαιμονοποίηση του αντιπάλου, κάτι που έχει δηλητηριάσει σκόπιμα μέχρι σήμερα, την κοινή αναζήτηση λύσεων σε εθνικό επίπεδο.

Όλες οι δημοσκοπήσεις, παρά τον περιορισμό της διαύγειάς τους σε μικρό πλέον ποσοστό των ψηφοφόρων, δείχνουν την προϊούσα εξαέρωση όλων των χώρων όπου επικράτησαν των ενεργών πολιτών η κομματική νομενκλατούρα, οι μηχανισμοί και οι προσωπικές ατζέντες και φιλοδοξίες. ΠΑΣΟΚ, ΔΗΜΑΡ, δημιουργία ξανά!, Δράση, Οικολόγοι Πράσινοι, ΑνΕλ.

Το δίδαγμα είναι ότι δεν είναι τόσο ζήτημα θέσεων όσο δημοκρατίας - κάτι που επί όλη σχεδόν την διάρκεια της μεταπολίτευσης υποβαθμιζόταν μπροστά στην ακτινοβολία των "θέσεων", της "ιδεολογίας" ή του "αρχηγού". Τίποτα από αυτά δεν ισχύει.

ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ αντέχουν ως μεγάλα πολυσυλλεκτικά κόμματα που έχουν περάσει το υπαρξιακό κατώφλι ή κατώφλι αντοχής στις αναταράξεις. Η πρώτη διαθέτει την δύναμη του κράτους και της εξουσίας, ο δεύτερος αποτελεί την αναγκαία ιστορική ολοκλήρωση της μεταπολίτευσης. Και το Ποτάμι θα κριθεί εντέλει στην συγκρότησή του: εκεί όπου θα αποτυπωθούν σαφείς ιδέες κυβερνησιμότητας και τρόπος παραγωγής τους - δηλαδή εσωτερικής δημοκρατίας και σχέσης με τους εξωκομματικούς πολίτες.