Ως γνωστόν άλλο πράγμα ο πολίτης , άλλο ο φιλόσοφος, άλλο το έργο του, άλλο οι μελετητές του, άλλο οι τυφλοί οπαδοί, άλλο οι Μπαντιουιστές.Cool please.....
Η soft συνέντευξη του Αλαιν στην Καθημερινή ακολουθεί
Α ξέχασα,οι μεταφράσεις του Being & Event ,Logic of Worlds στα Αγγλικά χρηματοδοτήθηκαν από Γαλλικό Υπουργείο Πολιτισμού
Ψυχραιμία.... οι καιροί είναι περίπλοκοι
Μόλις βολεύεται στο ορθογώνιο τραπέζι της αίθουσας πρωινού του ξενοδοχείου Saint George Lycabettus, ο Αλέν Μπαντιού σχολιάζει την πανοραμική θέα της Αθήνας που απλώνεται μπροστά του. «Είναι εκπληκτικό να βλέπεις αυτή την πτυχή του Παρθενώνα, με φόντο τον Πειραιά και το Αιγαίο Πέλαγος» λέει με το βλέμμα κολλημένο στη θέα. Για τον Γάλλο μυθιστοριογράφο, δραματουργό και φιλόσοφο, η πόλη του Πλάτωνα εκπέμπει μια ποιητική όψη. Είναι σχεδόν 9 π.μ., ο ουρανός καθαρός και αυτή η «κορνίζα» τον εμπνέει. «Θα ήταν ιδανικό σκηνικό για την πρώτη σκηνή της Πολιτείας του Πλάτωνα, γιατί ήδη δουλεύω πάνω στο σενάριο του βιβλίου μου για το Χόλιγουντ. Θα έβλεπα λοιπόν τον Πλάτωνα να κάνει διάλογο μαζί σας! Μήπως θέλετε να γίνετε ηθοποιός;» λέει γελώντας και συνεχίζει: «Ναι, στη δική μου εκδοχή της Πολιτείας του Πλάτωνα έχω προσθέσει και μια γυναίκα για να είναι πιο ενδιαφέρουσα η συζήτηση. Το όνομά της είναι Αμάντα και θέτει πάντα λογικά ερωτήματα στον Πλάτωνα προκειμένου εκείνος να εξηγεί καλύτερα τη σκέψη του». Πράγματι, η σύγχρονη διασκευή της «Πολιτείας» αν και κυκλοφόρησε μόλις στη Γαλλία και στην Ελλάδα, όπου ο Ελληνας φιλόσοφος «ζει» εν έτει 2014 και τρέφεται βιολογικά, έχει προσαρμοστεί για το θέατρο και σύντομα θα βγει και στις κινηματογραφικές αίθουσες.
Ο Αλέν Μπαντιού είναι συνεπαρμένος. Παρ’ όλα αυτά, απομακρύνει το βλέμμα του για να επιλέξει ανάμεσα από τα 22 πιάτα του μπουφέ που προσφέρονται ως πρωινό. Περιεργάζεται γρήγορα το... χρωματιστό τοπίο από ομελέτες, ντομάτες, γλυκά και διάφορα πιάτα λαχανικών. Ενδίδει στον πειρασμό, παίρνει ένα κρουασάν και μαρμελάδα φράουλα και στη συνέχεια κατευθύνεται προς το τραπέζι μας, εξακολουθώντας να παρατηρεί τη μοναδική θέα της Ακρόπολης. Κάθεται, παραγγέλνει έναν καφέ φίλτρου, προσθέτει δύο κουταλιές ζάχαρη και συνεχίζει τη συζήτηση από το σημείο που την είχαμε αφήσει. Εκτός από το σενάριο, σημαντικός για τον Μπαντιού είναι και ο ρόλος των γυναικών. «Στην Ελλάδα αποτελεί ολοφάνερα ένα ευαίσθητο θέμα, ενώ σε όλες τις δυτικές χώρες ο φεμινισμός αναπτύσσεται με γοργούς ρυθμούς. Γερμανία, ΗΠΑ... Νομίζω ότι το βάρος της θρησκείας είναι πολύ μεγάλο. Είναι βέβαιο ότι οι προτεσταντικές χώρες είναι πιο φεμινιστικές. Δεν μπορούμε να αρνηθούμε τη σχέση μεταξύ φεμινισμού και μοντερνισμού, υπάρχουν εξάλλου ιστορικοί παράγοντες που συνάδουν σε αυτό».
Πολλαπλός νεοπλατωνισμός
Αυτός ο σοφός 73χρονος αρέσκεται στο να ορίζει τη φιλοσοφία του ως πολλαπλό νεοπλατωνισμό και θα μπορούσε να αιτιολογεί αυτή την άποψή του για ώρες. Εξάλλου το έχει ήδη πράξει μέσω πολλών βιβλίων και δοκιμίων. Ο Αλέν Μπαντιού ήταν σχεδόν άγνωστος στο ευρύ κοινό έως την κυκλοφορία του ολιγοσέλιδου λιβελογραφήματός του: «Τίνος πράγματος είναι το όνομα Σαρκοζί;» το οποίο πούλησε πάνω από 60.000 αντίτυπα το 2008. Το βιβλίο θεωρήθηκε προσβλητικό για τους ψηφοφόρους του πρώην προέδρου Νικολά Σαρκοζί, οι οποίοι παρομοιάστηκαν με ποντίκια. «Είπα ότι ο Σαρκοζί επανήλθε, τόσα χρόνια μετά την απελευθέρωση της Γαλλίας, στην πατροπαράδοτη γαλλική Δεξιά, αυτή που είναι κυνική και στενά συνδεδεμένη με τους επιχειρηματίες, στερούμενης άλλων αρχών προκειμένου να παραμείνει στην εξουσία. Αυτό το φαινόμενο το αποκάλεσα πετενισμό, αναφερόμενος στον στρατάρχη Πετέν. Ομως, υπαινισσόμουν περισσότερο τους ψηφοφόρους του παρά τον ίδιο τον Σαρκοζί», εξηγεί. Εκτοτε εργάζεται πάνω σε πολλά βιβλία ταυτόχρονα, ταξιδεύει ανά τον κόσμο συμμετέχοντας σε συνέδρια και δεν φοβάται να εμπλακεί σε διαμάχες. Δύο βιβλία έχουν εκδοθεί εναντίον του το 2001 και το ακροαριστερό περιοδικό «Marianne» τον αποκάλεσε «γέρο χαμένο, του οποίου η πρωτοτυπία συνίσταται στο να υπερασπίζεται τις αποτυχίες του, κατά προτίμηση μέσα στο αίμα. Σταλινισμός, Mαοϊσμός, γενοκτονία της Καμπότζης». Ωστόσο, ο Μπαντιού δεν φοβάται τους εχθρούς του, φαίνεται μάλλον να το...απολαμβάνει. «Ο Καντ έλεγε ότι η φιλοσοφία είναι ένα πεδίο μάχης. Αυτό είναι αλήθεια και στην πραγματικότητα δεν απεχθάνομαι να έχω εχθρούς, επειδή υπό μία έννοια αυτό κάνει κάποιον να σημειώσει πρόοδο». Αυτές οι αντιπαραθέσεις δεν έχουν ανακόψει την επιτυχία των έργων του. Σε κάθε ένα από τα βιβλία του επικρίνει δριμύτατα τον καπιταλισμό, ενώ εξαίρει τον κομμουνισμό. Ο ίδιος πάντως παραδέχεται ανοιχτά, όπως ο Μαρξ, ότι «ο καπιταλισμός παραμένει μία μορφή σημαντικής προόδου σε σχέση με τον φεουδαλισμό, είναι το ομοίωμα του εκσυγχρονισμού, όμως πρέπει να προχωρήσουμε παρακάτω».
Στις κρίσεις η μνήμη δεν πρέπει να είναι βραχυπρόθεσμη
Οι συζητήσεις και οι αντιπαραθέσεις πάντα ανοίγουν την όρεξη. Αφού μίλησε αρκετή ώρα, ο Αλέν Μπαντιού αποφάσισε να σερβίρει στον εαυτό του μια ποικιλία από ελληνικά τυριά. «Είναι σε μεγάλο βαθμό μια ειδικότητα της Νότιας Ευρώπης, την οποία οι Γερμανοί δικαιολογημένα ζηλεύουν. Στον Βορρά, εκτός από την Ολλανδία, δεν υπάρχει τίποτα», λέει καθώς απολαμβάνει το ανθότυρο. Η Γερμανία είναι συχνά στο στόμα του όταν θέλει να χρησιμοποιήσει προσβλητικά υπονοούμενα. Για τον Γάλλο φιλόσοφο, τα «εκ Γερμανίας» δριμύτατα σχόλια, κατά τη διάρκεια της ελληνικής κρίσης, δεν ήταν δικαιολογημένα.
«Γρήγορα ξεχνάμε το πρόσφατο παρελθόν. Πριν από δέκα ή είκοσι χρόνια, η Γερμανία ήταν ο ασθενής της Ευρώπης και η Γαλλία έχαιρε άκρας υγείας! Οταν ο καγκελάριος Σρέντερ ήρθε στην εξουσία, τάχθηκε υπέρ της μείωσης του χρέους επιβάλλοντας πρωτοφανή επιβάρυνση στον λαό του. Ξεχνάμε επίσης ότι ο καπιταλισμός επιφέρει κυκλικές κρίσεις, δεν πρέπει να διαθέτουμε βραχυπρόθεσμη μνήμη. Η Ελλάδα έχαιρε άκρας υγείας εδώ και δέκα χρόνια, ενώ η Ιαπωνία ήταν άρρωστη εδώ και 20 χρόνια, αλλά δεν πέθανε». Αυτό είναι επίσης που αιτιολογεί την αισιοδοξία του για το μέλλον του ελληνικού χρέους. «Η πιθανότητα συγκεκαλυμμένης άρσης του χρέους είναι πολύ μεγάλη. Οι ίδιοι οι Ευρωπαίοι, όπως και μερικοί Γερμανοί, αρχίζουν να το συζητούν. Δεν μπορούμε πάντα να ζητάμε ακόμα περισσότερα από τους Ελληνες. Θα υπάρξει, λοιπόν, ένα μορατόριουμ σχετικά σύντομα», εκτιμά. «Εφόσον η γερμανική κυβέρνηση άλλαξε, η κατάσταση μάλλον θα βελτιωθεί, όμως υπάρχει το πρόβλημα της Ζώνης του Ευρώ». Παράλληλα ωστόσο, λέει ότι «μπορεί να είναι απαραίτητο να δημιουργηθεί ένα ειδικό καθεστώς για τις αδύναμες χώρες όπως η Ελλάδα, η Ισπανία ή η Πορτογαλία. Θα παραμείνουν στην Ε.Ε., αλλά υπό ένα διαφορετικό καθεστώς, διότι το ευρώ είναι πολύ ισχυρό και η Ευρώπη πολύ χρεωμένη». Του αρέσει να συγκρίνει τη Γηραιά Ηπειρο με ένα παραδεισένιο νησί, αλλά σύντομα επιστρέφει στην πραγματικότητα. «Η Ε.Ε. αποτελεί το 7% του παγκόσμιου πληθυσμού, αντιστοιχεί στο 25% της παγκόσμιας παραγωγής και στο 50% των παγκόσμιων δαπανών. Είναι υπερβολικά μεγάλο νούμερο. Οι Αμερικανοί και οι Κινέζοι ασκούν τόση πίεση που η Ευρώπη δεν θα αντέξει».
Και είναι η δυσπιστία του απέναντι στην Ε.Ε. που τον κάνει να θαυμάζει λιγότερο το ότι οι Ουκρανοί διαδηλώνουν για «περισσότερη Ευρώπη», ενώ βρίσκει πιο ενδιαφέρον ότι οι Ταϊλανδοί επιδιώκουν «περιορισμένη δημοκρατία». Πώς το στηρίζει; «Η ελευθερία στο καπιταλιστικό σύστημα είναι συχνά ελευθερία της διαφθοράς». Αλλά ο φιλόσοφος, τόσο παράδοξος όσο και ιδεολόγος, δεν κρύβει τον θαυμασμό του για την εξέλιξη του κόσμου. Οσο εκρηκτική κι αν είναι.
Γιατί ο Αλέξης Τσίπρας δεν είναι ο Ηρακλής της πολιτικής
Ο Αλέν Μπαντιού εξακολουθεί να είναι επικριτικός απέναντι στους πολιτικούς ηγέτες, όποιοι και αν είναι αυτοί. Ξεκινώντας μάλιστα από τον ίδιο τον πρόεδρο της Γαλλίας, τον Φρανσουά Ολάντ, ο οποίος, σύμφωνα με τον Μπαντιού, ως προσωπικότητα, κατά τη διάρκεια της υποψηφιότητάς του δεν ενέπνεε καμία ελπίδα, ενώ ένα μεγάλο τμήμα των προεκλογικών του υποσχέσεων διατυπώθηκαν απλώς για να υπογραμμίσουν μια σημαντική διαφορά με τον Νικολά Σαρκοζί.
«Οταν ο Φρανσουά Ολάντ δήλωνε ότι οι εχθροί του ήταν οι πλούσιοι, ήξερα πολύ καλά ότι επρόκειτο για δημαγωγία. Και όταν ήρθε στην εξουσία, συνειδητοποίησε ότι δεν υπήρχε κανένα περιθώριο για ελιγμούς, όφειλε να μειώσει το χρέος. Θα έπρεπε να πάρει ρίσκα, όμως ο Ολάντ ήταν υπερβολικά προσεκτικός... εκτός από την ιδιωτική του ζωή», λέει με ένα σαρκαστικό χαμόγελο προτού σερβιριστεί ξανά με καφέ και προσθέσει εκ νέου δύο κουταλιές ζάχαρη. «Τώρα, ο Ολάντ πρέπει να τραβήξει κουπί, αλλά νομίζει ότι η κρίση δεν θα διαρκέσει για πάντα. Η πολιτική του, λοιπόν, βασίζεται στην αναμονή. Εξοικονομεί χρόνο, δικαιολογεί την απραγία του και λαμβάνει μέτρα λιτότητας. Εν τω μεταξύ, είναι περιτριγυρισμένος από όλα τα μεγάλα αφεντικά που υποτίθεται ότι μισεί!». Αυτή η συμπεριφορά που αγγίζει την πολιτική υποκρισία, ενοχλεί τον Αλέν Μπαντιού, ο οποίος θα προτιμούσε να δει έναν πρόεδρο να εμφανίζεται στην τηλεόραση, ενώπιον των Γάλλων, και να τους πει ότι η κατάσταση είναι δύσκολη, θα γίνει χειρότερη, «αλλά εάν μείνουμε ενωμένοι ως λαός, η χώρα θα μπορέσει να σωθεί». Ομως, σύμφωνα με τον ίδιο, δεν υπάρχει κανείς ηγέτης σήμερα, ο οποίος να είναι ικανός να ανταποκριθεί στο ύψος των περιστάσεων. «Ολοι αυτοί είναι διοικητικά στελέχη, άρα φανατικοί οπαδοί των νόμων της πραγματικότητας. Στην Ελλάδα υπακούουν στην τρόικα, στη Γαλλία ακολουθούν τις εντολές των επιχειρηματιών. Θα έπρεπε να είχε αναλάβει τα ηνία κάποιος με το σθένος του Ντε Γκωλ για να μας βγάλει από αυτήν την κατάσταση. Ο Ντε Γκωλ ήρθε στην εξουσία με τα χέρια και τις τσέπες άδειες αλλά τα κατάφερε!».
Η πολιτική τον απασχολεί πολύ, ειδικά όταν βρίσκεται στην Ελλάδα. «Εχω έρθει εδώ και άλλες φορές και δεν έχω δει ποτέ τόσο πολλά άτομα να παρακολουθούν διάλεξή μου στο Γαλλικό Ινστιτούτο. Στις χώρες που βιώνουν έντονα την κρίση, όπως η Ελλάδα, η Τουρκία, η Κορέα, υπάρχει μια προσμονή και κυρίως μια νεολαία που αναρωτιέται τι συμβαίνει. Οι πολιτικοί είναι σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνοι για αυτές τις καταστάσεις».
Το συμβόλαιο
Νιώθει ότι οι ηγέτες έχουν χάσει εντελώς την πίστη στο έργο και στα λόγια τους και αυτό τον θλίβει. «Υπάρχει ένα συμβόλαιο μεταξύ του υποψηφίου και του ψηφοφόρου του. Πιστεύουμε κατ’ ελάχιστον ότι οι εκλεγμένοι θα πραγματοποιήσουν μερικές από τις υποσχέσεις τους. Ομως τώρα πια δεν υπάρχει τέτοια περίπτωση». Δίχως να είναι αιθεροβάμων, θέλει να αποδώσει στους φιλοσόφους την αποστολή που τους ανατέθηκε: να αναπτύξουν μεγάλες ιδέες. «Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο λέω ότι είμαι κομμουνιστής ή αριστερός ριζοσπάστης, για να προκαλέσω». Παρά τους επαίνους του κομμουνισμού και των κομμάτων της ριζοσπαστικής αριστεράς, γνωρίζει ότι αυτή η ιδεολογία έχει και τα όριά της. «Οταν οι άνθρωποι έρχονται στην εξουσία, αλλάζουν τροπάριο. Ο Φρανσουά Μιτεράν ανέφερε αποσπάσματα του Λένιν για τον σκοπό αυτό, λέγοντας ότι θα ήθελε να πραγματοποιήσει όλες τις ιδέες του, «αλλά αυτό είναι αδύνατο». Αμέσως, ο Αλέξης Τσίπρας έρχεται στον νου του. Δεν κρύβει ότι υποστηρίζει τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά διατηρεί επιφυλάξεις και λίγη ελπίδα. «Θα είναι σαν όλους τους άλλους και θα προσαρμοστεί στους περιορισμούς της εξουσίας, αν εκλεγεί, γιατί, προκειμένου να σωθεί η Ελλάδα, πρέπει κανείς να γίνει Ηρακλής της πολιτικής και να είναι έτοιμος να εφαρμόσει ένα καλά καθορισμένο έργο. Αυτή δεν είναι η περίπτωση του Τσίπρα, έχει πίσω του μία πολύ σύνθετη και πολύ απείθαρχη πολιτική οργάνωση και δεν διαθέτει το απαραίτητο ανάστημα. Αυτό είναι το πρόβλημα των ριζοσπαστικών πολιτικών, κατέρρευσαν και το όραμά τους δεν είναι αρκετά ενωτικό και συνεκτικό».
Βεβαίως, στην ιστορική κλίμακα υπάρχουν οι περίοδοι όπου οι πολιτικές προοπτικές βρίσκουν την αποτελεσματική μορφή τους, αλλά είναι πολύ σπάνιες. Και ο Αλέν Μπαντιού αμφιβάλλει ότι η Ελλάδα θα αποτελέσει εξαίρεση.
Η συνάντηση
Το πέρασμα από την Αθήνα του Αλέν Μπαντιού ήταν σύντομο και το πρόγραμμά του τόσο βεβαρημένο, που τελικά πρότεινε να πάρουμε πρωινό στο Saint George Lycabettus, το ξενοδοχείο όπου διέμενε. Ο πλούσιος μπουφές ήταν εξαιρετικός και ιδιαίτερα δελεαστικός, αλλά ο φιλόσοφος αρκέστηκε σε ένα φυσικό χυμό πορτοκάλι, ένα κρουασάν, λίγη μαρμελάδα φράουλα, τρία είδη ελληνικών τυριών και καφέ φίλτρου με δύο κουταλιές ζάχαρη. Εγώ απόλαυσα ένα καπουτσίνο και ένα κομμάτι κέικ βανίλιας. Δεν με άφησε να πληρώσω τον λογαριασμό.
Oι σταθμοί του
1937
Γεννιέται στο Ραμπάτ του Μαρόκου.
1960
Πρώτη θέση στον εισαγωγικό διαγωνισμό πανεπιστημιακών για καθηγητές Φιλοσοφίας.
1969
Συμμετέχει στη δημιουργία της μαρξιστικής - λενινιστικής Ενωσης Κομμουνιστών της Γαλλίας, μία μαοϊκή ομάδα, της οποίας ηγείται έως τις αρχές της δεκαετίας του ’80.
1979
Οταν ξεσπά ο πόλεμος Καμπότζης - Βιετνάμ, και ο κόσμος ανακαλύπτει τα εγκλήματα του Πολ Ποτ και των Ερυθρών Χμερ, διαμαρτύρεται με άρθρο του στη Le Monde, ενάντια στην «εισβολή στην Καμπότζη από 120.000 Βιετναμέζους», υπερασπιζόμενος τον Πολ Ποτ και τους Ερυθρούς Χμερ. Στο άρθρο με τίτλο «Η Καμπότζη θα νικήσει!», ο Μπαντιού δεν φοβήθηκε να χρησιμοποιήσει τον όρο «τελική λύση». Οταν ρωτήθηκε σχετικά, δήλωσε ότι μετάνιωσε.
1999
Καθηγητής στην Ecole Normale Supérieure του Παρισιού και διευθυντής προγράμματος στο Διεθνές Κολέγιο Φιλοσοφίας.
2007
Δημοσίευση του βιβλίου «De quoi Sarkozy est-il le nom? » (Τίνος πράγματος είναι το όνομα Σαρκοζί;).
2013
Δημοσίευση του βιβλίου «La République de Platon».
Έντυπη
Ο Αλέν Μπαντιού είναι συνεπαρμένος. Παρ’ όλα αυτά, απομακρύνει το βλέμμα του για να επιλέξει ανάμεσα από τα 22 πιάτα του μπουφέ που προσφέρονται ως πρωινό. Περιεργάζεται γρήγορα το... χρωματιστό τοπίο από ομελέτες, ντομάτες, γλυκά και διάφορα πιάτα λαχανικών. Ενδίδει στον πειρασμό, παίρνει ένα κρουασάν και μαρμελάδα φράουλα και στη συνέχεια κατευθύνεται προς το τραπέζι μας, εξακολουθώντας να παρατηρεί τη μοναδική θέα της Ακρόπολης. Κάθεται, παραγγέλνει έναν καφέ φίλτρου, προσθέτει δύο κουταλιές ζάχαρη και συνεχίζει τη συζήτηση από το σημείο που την είχαμε αφήσει. Εκτός από το σενάριο, σημαντικός για τον Μπαντιού είναι και ο ρόλος των γυναικών. «Στην Ελλάδα αποτελεί ολοφάνερα ένα ευαίσθητο θέμα, ενώ σε όλες τις δυτικές χώρες ο φεμινισμός αναπτύσσεται με γοργούς ρυθμούς. Γερμανία, ΗΠΑ... Νομίζω ότι το βάρος της θρησκείας είναι πολύ μεγάλο. Είναι βέβαιο ότι οι προτεσταντικές χώρες είναι πιο φεμινιστικές. Δεν μπορούμε να αρνηθούμε τη σχέση μεταξύ φεμινισμού και μοντερνισμού, υπάρχουν εξάλλου ιστορικοί παράγοντες που συνάδουν σε αυτό».
Πολλαπλός νεοπλατωνισμός
Αυτός ο σοφός 73χρονος αρέσκεται στο να ορίζει τη φιλοσοφία του ως πολλαπλό νεοπλατωνισμό και θα μπορούσε να αιτιολογεί αυτή την άποψή του για ώρες. Εξάλλου το έχει ήδη πράξει μέσω πολλών βιβλίων και δοκιμίων. Ο Αλέν Μπαντιού ήταν σχεδόν άγνωστος στο ευρύ κοινό έως την κυκλοφορία του ολιγοσέλιδου λιβελογραφήματός του: «Τίνος πράγματος είναι το όνομα Σαρκοζί;» το οποίο πούλησε πάνω από 60.000 αντίτυπα το 2008. Το βιβλίο θεωρήθηκε προσβλητικό για τους ψηφοφόρους του πρώην προέδρου Νικολά Σαρκοζί, οι οποίοι παρομοιάστηκαν με ποντίκια. «Είπα ότι ο Σαρκοζί επανήλθε, τόσα χρόνια μετά την απελευθέρωση της Γαλλίας, στην πατροπαράδοτη γαλλική Δεξιά, αυτή που είναι κυνική και στενά συνδεδεμένη με τους επιχειρηματίες, στερούμενης άλλων αρχών προκειμένου να παραμείνει στην εξουσία. Αυτό το φαινόμενο το αποκάλεσα πετενισμό, αναφερόμενος στον στρατάρχη Πετέν. Ομως, υπαινισσόμουν περισσότερο τους ψηφοφόρους του παρά τον ίδιο τον Σαρκοζί», εξηγεί. Εκτοτε εργάζεται πάνω σε πολλά βιβλία ταυτόχρονα, ταξιδεύει ανά τον κόσμο συμμετέχοντας σε συνέδρια και δεν φοβάται να εμπλακεί σε διαμάχες. Δύο βιβλία έχουν εκδοθεί εναντίον του το 2001 και το ακροαριστερό περιοδικό «Marianne» τον αποκάλεσε «γέρο χαμένο, του οποίου η πρωτοτυπία συνίσταται στο να υπερασπίζεται τις αποτυχίες του, κατά προτίμηση μέσα στο αίμα. Σταλινισμός, Mαοϊσμός, γενοκτονία της Καμπότζης». Ωστόσο, ο Μπαντιού δεν φοβάται τους εχθρούς του, φαίνεται μάλλον να το...απολαμβάνει. «Ο Καντ έλεγε ότι η φιλοσοφία είναι ένα πεδίο μάχης. Αυτό είναι αλήθεια και στην πραγματικότητα δεν απεχθάνομαι να έχω εχθρούς, επειδή υπό μία έννοια αυτό κάνει κάποιον να σημειώσει πρόοδο». Αυτές οι αντιπαραθέσεις δεν έχουν ανακόψει την επιτυχία των έργων του. Σε κάθε ένα από τα βιβλία του επικρίνει δριμύτατα τον καπιταλισμό, ενώ εξαίρει τον κομμουνισμό. Ο ίδιος πάντως παραδέχεται ανοιχτά, όπως ο Μαρξ, ότι «ο καπιταλισμός παραμένει μία μορφή σημαντικής προόδου σε σχέση με τον φεουδαλισμό, είναι το ομοίωμα του εκσυγχρονισμού, όμως πρέπει να προχωρήσουμε παρακάτω».
Στις κρίσεις η μνήμη δεν πρέπει να είναι βραχυπρόθεσμη
Οι συζητήσεις και οι αντιπαραθέσεις πάντα ανοίγουν την όρεξη. Αφού μίλησε αρκετή ώρα, ο Αλέν Μπαντιού αποφάσισε να σερβίρει στον εαυτό του μια ποικιλία από ελληνικά τυριά. «Είναι σε μεγάλο βαθμό μια ειδικότητα της Νότιας Ευρώπης, την οποία οι Γερμανοί δικαιολογημένα ζηλεύουν. Στον Βορρά, εκτός από την Ολλανδία, δεν υπάρχει τίποτα», λέει καθώς απολαμβάνει το ανθότυρο. Η Γερμανία είναι συχνά στο στόμα του όταν θέλει να χρησιμοποιήσει προσβλητικά υπονοούμενα. Για τον Γάλλο φιλόσοφο, τα «εκ Γερμανίας» δριμύτατα σχόλια, κατά τη διάρκεια της ελληνικής κρίσης, δεν ήταν δικαιολογημένα.
«Γρήγορα ξεχνάμε το πρόσφατο παρελθόν. Πριν από δέκα ή είκοσι χρόνια, η Γερμανία ήταν ο ασθενής της Ευρώπης και η Γαλλία έχαιρε άκρας υγείας! Οταν ο καγκελάριος Σρέντερ ήρθε στην εξουσία, τάχθηκε υπέρ της μείωσης του χρέους επιβάλλοντας πρωτοφανή επιβάρυνση στον λαό του. Ξεχνάμε επίσης ότι ο καπιταλισμός επιφέρει κυκλικές κρίσεις, δεν πρέπει να διαθέτουμε βραχυπρόθεσμη μνήμη. Η Ελλάδα έχαιρε άκρας υγείας εδώ και δέκα χρόνια, ενώ η Ιαπωνία ήταν άρρωστη εδώ και 20 χρόνια, αλλά δεν πέθανε». Αυτό είναι επίσης που αιτιολογεί την αισιοδοξία του για το μέλλον του ελληνικού χρέους. «Η πιθανότητα συγκεκαλυμμένης άρσης του χρέους είναι πολύ μεγάλη. Οι ίδιοι οι Ευρωπαίοι, όπως και μερικοί Γερμανοί, αρχίζουν να το συζητούν. Δεν μπορούμε πάντα να ζητάμε ακόμα περισσότερα από τους Ελληνες. Θα υπάρξει, λοιπόν, ένα μορατόριουμ σχετικά σύντομα», εκτιμά. «Εφόσον η γερμανική κυβέρνηση άλλαξε, η κατάσταση μάλλον θα βελτιωθεί, όμως υπάρχει το πρόβλημα της Ζώνης του Ευρώ». Παράλληλα ωστόσο, λέει ότι «μπορεί να είναι απαραίτητο να δημιουργηθεί ένα ειδικό καθεστώς για τις αδύναμες χώρες όπως η Ελλάδα, η Ισπανία ή η Πορτογαλία. Θα παραμείνουν στην Ε.Ε., αλλά υπό ένα διαφορετικό καθεστώς, διότι το ευρώ είναι πολύ ισχυρό και η Ευρώπη πολύ χρεωμένη». Του αρέσει να συγκρίνει τη Γηραιά Ηπειρο με ένα παραδεισένιο νησί, αλλά σύντομα επιστρέφει στην πραγματικότητα. «Η Ε.Ε. αποτελεί το 7% του παγκόσμιου πληθυσμού, αντιστοιχεί στο 25% της παγκόσμιας παραγωγής και στο 50% των παγκόσμιων δαπανών. Είναι υπερβολικά μεγάλο νούμερο. Οι Αμερικανοί και οι Κινέζοι ασκούν τόση πίεση που η Ευρώπη δεν θα αντέξει».
Και είναι η δυσπιστία του απέναντι στην Ε.Ε. που τον κάνει να θαυμάζει λιγότερο το ότι οι Ουκρανοί διαδηλώνουν για «περισσότερη Ευρώπη», ενώ βρίσκει πιο ενδιαφέρον ότι οι Ταϊλανδοί επιδιώκουν «περιορισμένη δημοκρατία». Πώς το στηρίζει; «Η ελευθερία στο καπιταλιστικό σύστημα είναι συχνά ελευθερία της διαφθοράς». Αλλά ο φιλόσοφος, τόσο παράδοξος όσο και ιδεολόγος, δεν κρύβει τον θαυμασμό του για την εξέλιξη του κόσμου. Οσο εκρηκτική κι αν είναι.
Γιατί ο Αλέξης Τσίπρας δεν είναι ο Ηρακλής της πολιτικής
Ο Αλέν Μπαντιού εξακολουθεί να είναι επικριτικός απέναντι στους πολιτικούς ηγέτες, όποιοι και αν είναι αυτοί. Ξεκινώντας μάλιστα από τον ίδιο τον πρόεδρο της Γαλλίας, τον Φρανσουά Ολάντ, ο οποίος, σύμφωνα με τον Μπαντιού, ως προσωπικότητα, κατά τη διάρκεια της υποψηφιότητάς του δεν ενέπνεε καμία ελπίδα, ενώ ένα μεγάλο τμήμα των προεκλογικών του υποσχέσεων διατυπώθηκαν απλώς για να υπογραμμίσουν μια σημαντική διαφορά με τον Νικολά Σαρκοζί.
«Οταν ο Φρανσουά Ολάντ δήλωνε ότι οι εχθροί του ήταν οι πλούσιοι, ήξερα πολύ καλά ότι επρόκειτο για δημαγωγία. Και όταν ήρθε στην εξουσία, συνειδητοποίησε ότι δεν υπήρχε κανένα περιθώριο για ελιγμούς, όφειλε να μειώσει το χρέος. Θα έπρεπε να πάρει ρίσκα, όμως ο Ολάντ ήταν υπερβολικά προσεκτικός... εκτός από την ιδιωτική του ζωή», λέει με ένα σαρκαστικό χαμόγελο προτού σερβιριστεί ξανά με καφέ και προσθέσει εκ νέου δύο κουταλιές ζάχαρη. «Τώρα, ο Ολάντ πρέπει να τραβήξει κουπί, αλλά νομίζει ότι η κρίση δεν θα διαρκέσει για πάντα. Η πολιτική του, λοιπόν, βασίζεται στην αναμονή. Εξοικονομεί χρόνο, δικαιολογεί την απραγία του και λαμβάνει μέτρα λιτότητας. Εν τω μεταξύ, είναι περιτριγυρισμένος από όλα τα μεγάλα αφεντικά που υποτίθεται ότι μισεί!». Αυτή η συμπεριφορά που αγγίζει την πολιτική υποκρισία, ενοχλεί τον Αλέν Μπαντιού, ο οποίος θα προτιμούσε να δει έναν πρόεδρο να εμφανίζεται στην τηλεόραση, ενώπιον των Γάλλων, και να τους πει ότι η κατάσταση είναι δύσκολη, θα γίνει χειρότερη, «αλλά εάν μείνουμε ενωμένοι ως λαός, η χώρα θα μπορέσει να σωθεί». Ομως, σύμφωνα με τον ίδιο, δεν υπάρχει κανείς ηγέτης σήμερα, ο οποίος να είναι ικανός να ανταποκριθεί στο ύψος των περιστάσεων. «Ολοι αυτοί είναι διοικητικά στελέχη, άρα φανατικοί οπαδοί των νόμων της πραγματικότητας. Στην Ελλάδα υπακούουν στην τρόικα, στη Γαλλία ακολουθούν τις εντολές των επιχειρηματιών. Θα έπρεπε να είχε αναλάβει τα ηνία κάποιος με το σθένος του Ντε Γκωλ για να μας βγάλει από αυτήν την κατάσταση. Ο Ντε Γκωλ ήρθε στην εξουσία με τα χέρια και τις τσέπες άδειες αλλά τα κατάφερε!».
Η πολιτική τον απασχολεί πολύ, ειδικά όταν βρίσκεται στην Ελλάδα. «Εχω έρθει εδώ και άλλες φορές και δεν έχω δει ποτέ τόσο πολλά άτομα να παρακολουθούν διάλεξή μου στο Γαλλικό Ινστιτούτο. Στις χώρες που βιώνουν έντονα την κρίση, όπως η Ελλάδα, η Τουρκία, η Κορέα, υπάρχει μια προσμονή και κυρίως μια νεολαία που αναρωτιέται τι συμβαίνει. Οι πολιτικοί είναι σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνοι για αυτές τις καταστάσεις».
Το συμβόλαιο
Νιώθει ότι οι ηγέτες έχουν χάσει εντελώς την πίστη στο έργο και στα λόγια τους και αυτό τον θλίβει. «Υπάρχει ένα συμβόλαιο μεταξύ του υποψηφίου και του ψηφοφόρου του. Πιστεύουμε κατ’ ελάχιστον ότι οι εκλεγμένοι θα πραγματοποιήσουν μερικές από τις υποσχέσεις τους. Ομως τώρα πια δεν υπάρχει τέτοια περίπτωση». Δίχως να είναι αιθεροβάμων, θέλει να αποδώσει στους φιλοσόφους την αποστολή που τους ανατέθηκε: να αναπτύξουν μεγάλες ιδέες. «Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο λέω ότι είμαι κομμουνιστής ή αριστερός ριζοσπάστης, για να προκαλέσω». Παρά τους επαίνους του κομμουνισμού και των κομμάτων της ριζοσπαστικής αριστεράς, γνωρίζει ότι αυτή η ιδεολογία έχει και τα όριά της. «Οταν οι άνθρωποι έρχονται στην εξουσία, αλλάζουν τροπάριο. Ο Φρανσουά Μιτεράν ανέφερε αποσπάσματα του Λένιν για τον σκοπό αυτό, λέγοντας ότι θα ήθελε να πραγματοποιήσει όλες τις ιδέες του, «αλλά αυτό είναι αδύνατο». Αμέσως, ο Αλέξης Τσίπρας έρχεται στον νου του. Δεν κρύβει ότι υποστηρίζει τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά διατηρεί επιφυλάξεις και λίγη ελπίδα. «Θα είναι σαν όλους τους άλλους και θα προσαρμοστεί στους περιορισμούς της εξουσίας, αν εκλεγεί, γιατί, προκειμένου να σωθεί η Ελλάδα, πρέπει κανείς να γίνει Ηρακλής της πολιτικής και να είναι έτοιμος να εφαρμόσει ένα καλά καθορισμένο έργο. Αυτή δεν είναι η περίπτωση του Τσίπρα, έχει πίσω του μία πολύ σύνθετη και πολύ απείθαρχη πολιτική οργάνωση και δεν διαθέτει το απαραίτητο ανάστημα. Αυτό είναι το πρόβλημα των ριζοσπαστικών πολιτικών, κατέρρευσαν και το όραμά τους δεν είναι αρκετά ενωτικό και συνεκτικό».
Βεβαίως, στην ιστορική κλίμακα υπάρχουν οι περίοδοι όπου οι πολιτικές προοπτικές βρίσκουν την αποτελεσματική μορφή τους, αλλά είναι πολύ σπάνιες. Και ο Αλέν Μπαντιού αμφιβάλλει ότι η Ελλάδα θα αποτελέσει εξαίρεση.
Η συνάντηση
Το πέρασμα από την Αθήνα του Αλέν Μπαντιού ήταν σύντομο και το πρόγραμμά του τόσο βεβαρημένο, που τελικά πρότεινε να πάρουμε πρωινό στο Saint George Lycabettus, το ξενοδοχείο όπου διέμενε. Ο πλούσιος μπουφές ήταν εξαιρετικός και ιδιαίτερα δελεαστικός, αλλά ο φιλόσοφος αρκέστηκε σε ένα φυσικό χυμό πορτοκάλι, ένα κρουασάν, λίγη μαρμελάδα φράουλα, τρία είδη ελληνικών τυριών και καφέ φίλτρου με δύο κουταλιές ζάχαρη. Εγώ απόλαυσα ένα καπουτσίνο και ένα κομμάτι κέικ βανίλιας. Δεν με άφησε να πληρώσω τον λογαριασμό.
Oι σταθμοί του
1937
Γεννιέται στο Ραμπάτ του Μαρόκου.
1960
Πρώτη θέση στον εισαγωγικό διαγωνισμό πανεπιστημιακών για καθηγητές Φιλοσοφίας.
1969
Συμμετέχει στη δημιουργία της μαρξιστικής - λενινιστικής Ενωσης Κομμουνιστών της Γαλλίας, μία μαοϊκή ομάδα, της οποίας ηγείται έως τις αρχές της δεκαετίας του ’80.
1979
Οταν ξεσπά ο πόλεμος Καμπότζης - Βιετνάμ, και ο κόσμος ανακαλύπτει τα εγκλήματα του Πολ Ποτ και των Ερυθρών Χμερ, διαμαρτύρεται με άρθρο του στη Le Monde, ενάντια στην «εισβολή στην Καμπότζη από 120.000 Βιετναμέζους», υπερασπιζόμενος τον Πολ Ποτ και τους Ερυθρούς Χμερ. Στο άρθρο με τίτλο «Η Καμπότζη θα νικήσει!», ο Μπαντιού δεν φοβήθηκε να χρησιμοποιήσει τον όρο «τελική λύση». Οταν ρωτήθηκε σχετικά, δήλωσε ότι μετάνιωσε.
1999
Καθηγητής στην Ecole Normale Supérieure του Παρισιού και διευθυντής προγράμματος στο Διεθνές Κολέγιο Φιλοσοφίας.
2007
Δημοσίευση του βιβλίου «De quoi Sarkozy est-il le nom? » (Τίνος πράγματος είναι το όνομα Σαρκοζί;).
2013
Δημοσίευση του βιβλίου «La République de Platon».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου